Μέρος Α΄: Το χρέος του Ιστορικού
Ο Ιστορικός Πολύβιος, εδώ παραθέτει τα προσόντα που πρέπει να έχει ένας ενάρετος άνθρωπος και τα διαχωρίζει από τα προσόντα ενός ιστορικού. Έτσι, ενώ ο πρώτος χαρακτηρίζεται για την αγάπη του προς τους φίλους και την πατρίδα του, ο ιστορικός επιβάλλεται να παραμερίζει τα προσωπικά του συναισθήματα και να είναι αμερόληπτος παρατηρητής των γεγονότων. Έτσι, αν οι πράξεις των φίλων και των συγγενών του δεν είναι σωστές, τότε οφείλει να στραφεί εναντίον τους και να τους κατηγορήσει. Αντιθέτως, αν οι εχθροί του προβούν σε σωστές πράξεις, ο ιστορικός, χάριν της αντικειμενικότητας πρέπει όχι μόνο να τις παραθέσει αλλά και να τους επαινέσει. Η ιστορία έχει ως βασική αρετή της την αλήθεια. Έτσι, αν λείψει η αλήθεια είναι ένα ανώφελο διήγημα.
|
Σύνδεση των προτάσεων
ΑΣΥΝΔΕΤΟ ΣΧΗΜΑ
Στα αρχαία ελληνικά, όπως και στα νέα, πολλές φορές, όταν μιλάμε και θέλουμε να μεταδώσουμε μια πληροφορία γρήγορα, λέμε τις προτάσεις τη μια αμέσως μετά την άλλη. Δεν υπάρχει κάποια λέξη που να τις ενώνει αλλά χωρίζονται μεταξύ τους με κόμμα.
Καὶ συμβαλόντες τὰς ἀσπίδας ἐωθοῦντο, ἐμάχοντο, ἀπέκτεινον, ἀπέθνησκον.
ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ
Για να συνδέσουμε δύο ή περισσότερες όμοιες προτάσεις, δηλαδή κύρια με κύρια ή δευτερεύουσα με δευτερεύουσα, όπως και στην νέα ελληνική, έτσι και στην αρχαία γλώσσα χρησιμοποιούμε παρατακτική σύνδεση (Παράταξη: το να μπαίνει η μια πρόταση ακριβώς δίπλα στην άλλη). Η σύνδεση αυτή επιτυγχάνεται:
β) αντιθετικοί
γ) Συμπερασματικοί: ἂρα, δή, οὗν, τοίνυν, οὕκουν
δ) Ο αιτιολογικός γὰρ
Παραδείγματα εξάσκησης:
Σωκράτης τοῦ σώματος τε οὐκ ἡμέλει τοὺς τε ἀμελοῦντας οὐκ ἐπῄνει.
Οὐκ ἀπέθανεν τὸ κοράσιον, ἀλλά ζῇ.
Μὴ μόνον φίλους ἀλλά καὶ ἐχθρούς φίλει.
Ἂκουε δή, μᾶλλον δὲ ἀποκρίνου.
Ἐπορεύοντο· ἡγοῦντο δὲ οἱ νεανίσκοι.
Εἴτε Λύσανδρος ἔλθει εἴτε ἄλλος τις, ἑγώ οὐ δέξομαι αὑτὸν.
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ
Επειδή, ωστόσο, ο λόγος μας αποτελείται και από δευτερεύουσες προτάσεις (δηλαδή, προτάσεις που δεν μπορούν να σταθούν μόνες τους στο λόγο) μπορούμε να ενώσουμε τις προτάσεις αυτές με κύριες, ώστε να σχηματιστούν περίοδοι με νόημα. Η σύνδεση στην περίπτωση που ενώνουμε κύρια με δευτερεύουσα πρόταση είναι υποτακτική (υπόταξη: η μια πρόταση τίθεται υπό της άλλης καθώς εξαρτάται από αυτήν).
Οι κύριες με τις δευτερεύουσες προτάσεις συνδέονται:
1.Με συνδέσμους:
α) χρονικούς ὡς, ὃτε, ἐπεί, ἐπειδή, ἄχρι, μέχρι, ἕως, ἔστε ,ἡνίκα, πρίν
β) αιτιολογικούς: ὡς, ὅτι, διότι, ἐπεί, ἐπειδή.
γ) τελικούς (που δείχνουν σκοπό) ἴνα, ὅπως, ὡς.
δ) ειδικούς: ὅτι, ὡς
ε) παραχωρητικούς/ εναντιωματικούς ἄν καὶ, εἰ καἰ, οὐδ΄ ἄν, μηδ’ ἑὰν
στ) υποθετικούς: εἰ, ἐὰν, ἄν, ἤν
ζ) ενδοιαστικούς (που δείχνουν φόβο): μὴ, μὴ οὐ.
2. Με αναφορικές αντωνυμίες εισάγονται οι δευτερεύουσες αναφορικές προτάσεις (είναι δυνατόν οι αναφορικές αντωνυμίες να έχουν την μορφή εμπρόθετου προσδιορισμού).
3. Με ερωτηματικές αντωνυμίες εισάγονται οι δευτερεύουσες πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις.
Παραδείγματα εξάσκησης
Σωκράτης λέγει ὡς ἄνδρα χρὴ σοφόν εἶναι.
Στρατιώτες ἦλθον ἴνα ἡμῶν ἄρχωσι.
Ὁ παῖς, ὅστις βούλεται ἀγορεύειν, ἀνίσταται καἰ λέγει ταῦτα.
Ὁ νεανίας ἑρώτα εἰ τι αἰσχρόν συμβήσεται.
ΑΣΥΝΔΕΤΟ ΣΧΗΜΑ
Στα αρχαία ελληνικά, όπως και στα νέα, πολλές φορές, όταν μιλάμε και θέλουμε να μεταδώσουμε μια πληροφορία γρήγορα, λέμε τις προτάσεις τη μια αμέσως μετά την άλλη. Δεν υπάρχει κάποια λέξη που να τις ενώνει αλλά χωρίζονται μεταξύ τους με κόμμα.
Καὶ συμβαλόντες τὰς ἀσπίδας ἐωθοῦντο, ἐμάχοντο, ἀπέκτεινον, ἀπέθνησκον.
ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ
Για να συνδέσουμε δύο ή περισσότερες όμοιες προτάσεις, δηλαδή κύρια με κύρια ή δευτερεύουσα με δευτερεύουσα, όπως και στην νέα ελληνική, έτσι και στην αρχαία γλώσσα χρησιμοποιούμε παρατακτική σύνδεση (Παράταξη: το να μπαίνει η μια πρόταση ακριβώς δίπλα στην άλλη). Η σύνδεση αυτή επιτυγχάνεται:
- είτε χρησιμοποιώντας συμπλεκτικούς συνδέσμους, όπως
β) αντιθετικοί
γ) Συμπερασματικοί: ἂρα, δή, οὗν, τοίνυν, οὕκουν
δ) Ο αιτιολογικός γὰρ
Παραδείγματα εξάσκησης:
Σωκράτης τοῦ σώματος τε οὐκ ἡμέλει τοὺς τε ἀμελοῦντας οὐκ ἐπῄνει.
Οὐκ ἀπέθανεν τὸ κοράσιον, ἀλλά ζῇ.
Μὴ μόνον φίλους ἀλλά καὶ ἐχθρούς φίλει.
Ἂκουε δή, μᾶλλον δὲ ἀποκρίνου.
Ἐπορεύοντο· ἡγοῦντο δὲ οἱ νεανίσκοι.
Εἴτε Λύσανδρος ἔλθει εἴτε ἄλλος τις, ἑγώ οὐ δέξομαι αὑτὸν.
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ
Επειδή, ωστόσο, ο λόγος μας αποτελείται και από δευτερεύουσες προτάσεις (δηλαδή, προτάσεις που δεν μπορούν να σταθούν μόνες τους στο λόγο) μπορούμε να ενώσουμε τις προτάσεις αυτές με κύριες, ώστε να σχηματιστούν περίοδοι με νόημα. Η σύνδεση στην περίπτωση που ενώνουμε κύρια με δευτερεύουσα πρόταση είναι υποτακτική (υπόταξη: η μια πρόταση τίθεται υπό της άλλης καθώς εξαρτάται από αυτήν).
Οι κύριες με τις δευτερεύουσες προτάσεις συνδέονται:
1.Με συνδέσμους:
α) χρονικούς ὡς, ὃτε, ἐπεί, ἐπειδή, ἄχρι, μέχρι, ἕως, ἔστε ,ἡνίκα, πρίν
β) αιτιολογικούς: ὡς, ὅτι, διότι, ἐπεί, ἐπειδή.
γ) τελικούς (που δείχνουν σκοπό) ἴνα, ὅπως, ὡς.
δ) ειδικούς: ὅτι, ὡς
ε) παραχωρητικούς/ εναντιωματικούς ἄν καὶ, εἰ καἰ, οὐδ΄ ἄν, μηδ’ ἑὰν
στ) υποθετικούς: εἰ, ἐὰν, ἄν, ἤν
ζ) ενδοιαστικούς (που δείχνουν φόβο): μὴ, μὴ οὐ.
2. Με αναφορικές αντωνυμίες εισάγονται οι δευτερεύουσες αναφορικές προτάσεις (είναι δυνατόν οι αναφορικές αντωνυμίες να έχουν την μορφή εμπρόθετου προσδιορισμού).
3. Με ερωτηματικές αντωνυμίες εισάγονται οι δευτερεύουσες πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις.
Παραδείγματα εξάσκησης
Σωκράτης λέγει ὡς ἄνδρα χρὴ σοφόν εἶναι.
Στρατιώτες ἦλθον ἴνα ἡμῶν ἄρχωσι.
Ὁ παῖς, ὅστις βούλεται ἀγορεύειν, ἀνίσταται καἰ λέγει ταῦτα.
Ὁ νεανίας ἑρώτα εἰ τι αἰσχρόν συμβήσεται.
Δραστηριότητες:
Γραμματική Ενότητας 3ης: ΣΥΜΦΩΝΟΛΗΚΤΑ Ουσιαστικά Γ΄ Κλίσης (συνέχεια)
Α. Ημιφωνόληκτα:
Υγρόληκτα μονόθεμα και διπλόθεμα
Τα ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας είναι εξίσου απλά στην κλίση τους με τα συμφωνόληκτα ουσιαστικά της προηγούμενης ενότητας.
Υγρόληκτα μονόθεμα Υγρόληκτα διπλόθεμα
Ενικός αριθμός
Ονομαστική: ὁ κλητὴρ ὁ ἀθὴρ
Γενική: τοῦ κλητῆρ-ος τοῦ ἀθέρ-ος
Δοτική: τῷ κλητῆρ-ι τῷ ἀθέρ-ι
Αιτιατική: τὸν κλητῆρ-α τὸν ἀθέρ-α
Κλητική: ὦ κλητὴρ ὦ ἀθὴρ
Πληθυντικός αριθμός
Ονομαστική: οἱ κλητῆρ-ες οἱ ἀθέρ-ες
Γενική: τῶν κλητήρ-ων τῶν ἀθέρ-ων
Δοτική: τοῖς κλητῆρ-σι(ν) τοῖς ἀθέρ-σι(ν)
Αιτιατική: τοὺς κλητῆρ-ας τοὺς ἀθέρ-ας
Κλητική: ὦ κλητῆρ-ες ὦ ἀθέρ-ες
Παρατηρήσεις στα ενρινόληκτα και υγρόληκτα της γ' κλίσης
1. Τα φωνήεντα ι και α εμπρός από το ν των ουσιαστικών που λήγουν σε -ις (γεν. -ινος) και σε αν (γεν. -ανος) είναι μακρόχρονα, π.χ. τῆς ἀκτῖν-ος, τοῦ πελεκᾶν-ος.
2. Τα ενρινόληκτα και υγρόληκτα της γ' κλίσης σχηματίζουν κανονικά την κλητική του ενικού όπως με την ονομαστική του ενικού, π.χ. ἡ ἀκτίς > ὦ ἀκτίς, ὁ Τιτάν > ὦ Τιτάν, ὁ Ἕλλην > ὦ Ἕλλην.
3. Τα βαρύτονα διπλόθεμα σε -ων (γεν. -ονος) και -ωρ (γεν. -ορος) σχηματίζουν την κλητική του ενικού από το αδύνατο θέμα, π.χ. ὁ γείτων > ὦ γεῖτον, ὁ δαίμων > ὦ δαῖμον.
4. Το λ και το ρ πριν από το σ της κατάληξης παραμένει, ενώ το το ν πριν από το σ αποβάλλεται: ὁ ρήτωρ > τοῖς ρήτορ-σι· αλλά: ἡ ἀκτίν-ς > ἀκτίς ταῖς ἀκτίν-σι > ἀκτί-σι.
Υγρόληκτα συγκοπτόμενα διπλόθεμα
Ενικός αριθμός
Ονομαστική: ὁ πατὴρ ὁ ἀνὴρ ἡ μήτηρ ἡ θυγάτηρ
Γενική: τοῦ πατρ-ὸς τοῦ ἀνδρ-ὸς τῆς μητρ-ὸς τῆς θυγατρὸς
Δοτική: τῷ πατρ-ὶ τῷ ἀνδρ-ὶ τῇ μητρ-ὶ τῇ θυγατρὶ
Αιτιατική: τὸν πατέρ-α τὸν ἄνδρ-α τὴν μητέρ-α τὴν θυγατέρ-α
Κλητική: ὦ πάτερ ὦ ἄνερ ὦ μήτερ ὦ θύγατερ
Πληθυντικός αριθμός
Ονομαστική: οἱ πατέρ-ες οἱ ἄνδρ-ες αἱ μητέρ-ες αἱ θυγατέρ-ες
Γενική: τῶν πατέρ-ων τῶν ἀνδρ-ῶν τῶν μητέρ-ων τῶν θυγατέρ-ων
Δοτική: τοῖς πατρ-ά-σι(ν) τοῖς ἀνδρά-σι(ν) ταῖς μητρ-ά-σι(ν) ταῖς θυγατρ-ά-σι(ν)
Αιτιατική: τοὺς πατέρ-ας τοὺς ἄνδρ-ας τὰς μητέρ-ας τὰς θυγατέρ-ας
Κλητική: ὦ πατέρ-ες ὦ ἄνδρ-ες ὦ μητέρ-ες ὦ θυγατέρ-ες
Παρατηρήσεις στα συγκοπτόμενα ονόματα της γ' κλίσης:
1. Τα ονόματα ὁ πατὴρ, ἡ μήτηρ, ἡ θυγάτηρ και η γαστὴρ συγκόπτουν (χάνουν), το ε του θέματος στη γενική και δοτική του ενικού και στη δοτική του πληθυντικού.
2. Το ίδιο συμβαίνει και με το ἡ Δημήτηρ και ο ἀνὴρ στις πλάγιες πτώσεις του ενικού και σε όλες τις πτώσεις του πληθυντικού. Στις πτώσεις αυτές εμφανίζεται το δ για να διευκολυνθεί η προφορά.
3. Τα ονόματα πατὴρ, μήτηρ, θυγάτηρ και γαστὴρ στη γενική και δοτική του ενικού τονίζονται στη λήγουσα (πατρός, πατρί, μητρός, μητρί κ.τ.λ.).
4. Το όνομα ἀνὴρ τονίζεται στη λήγουσα στη γενική και δοτική του ενικού και στη γενική του πληθυντικού (ἀνδρός, ἀνδρὶ).
5. Το όνομα Δημήτηρ τονίζεται στην προπαραλήγουσα σε όλες τις πτώσεις του ενικού, εκτός από την ονομαστική.
6. Η κλητική τους σχηματίζεται από το αδύνατο θεμα του ενικού και τονίζεται στην αρχική συλλαβή: ὦ πάτερ, ὦ θύγατερ, ὦ Δήμητερ κ.τ.λ. (εξαίρεση το όνομα γαστὴρ σχηματίζει την κλητική όπως η ονομαστική: ὦ γαστὴρ).
7. Στη δοτική του πληθυντικού ανάμεσα στο συγκομμένο θέμα και την κατάληξη, για να διευκολυνθεί η προφορά, εμφανίζεται ένα βραχύχρονο α που τονίζεται: πατρ-ά-σι(ν), ἀνδρ-ά-σι(ν).
Δραστηριότητες:
=> Για να κάνετε μια δραστηριότητα εμπέδωσης της Ενότητας πατήστε ΕΔΩ.
=> Για να κάνετε μια δραστηριότητα εμπέδωσης της Ενότητας πατήστε ΕΔΩ.