Επικοινωνία στο Σχολείο
Είδη λόγου
Ο τρόπος που επικοινωνούμε μεταξύ μας διακρίνεται σε προφορικό τρόπο και γραπτό τρόπο. Πρόκειται για δύο είδη λόγων, οι οποίοι παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές μεταξύ τους αλλά είναι στην πραγματικότητα ίσης αξίας.
Προφορικός λόγος
Ο προφορικός λόγος χρησιμοποιείται καθημερινά, σε διάφορες περιστάσεις, όταν μιλάμε με τους γονείς, τους φίλους μας και γενικά με πρόσωπα που γνωρίζουμε καλά και νιώθουμε μια σχετική οικειότητα. Μερικά από τα χαρακτηριστικά του προφορικού λόγου είναι τα εξής:
• είναι άμεσος, αυθόρμητος και δεν έχει προσχεδιαστεί.
• χαρακτηρίζει την επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων.
• είναι στιγμιαίος και έχει μικρή διάρκεια
• ενίοτε παρουσιάζει προχειρότητα στην έκφραση και χαρακτηρίζεται από διακοπές, επαναλήψεις, δισταγμούς, διορθώσεις, φράσεις και προτάσεις ανολοκλήρωτες,
• χαρακτηρίζεται από συχνή χρήση αόριστων φράσεων: κάτι, κάποιος, πράγμα, μέρος κ.ά.
• χαρακτηρίζεται από σύντομες φράσεις
• συνήθως ο πομπός και ο δέκτης επικοινωνούν την ίδια χρονική στιγμή και συχνά βρίσκονται στον ίδιο χώρο, οπότε εκτός από τις λέξεις χρησιμοποιούν και συμπληρωματικά εξωγλωσσικά στοιχεία όπως χειρονομίες, εκφράσεις του προσώπου, κινήσεις του σώματος, βλέμματα, καθώς και παραγλώσσικά στοιχεία όπως τον επιτονισμό (αυξομειώσεις του τόνου της φωνής, παύσεις κ.λπ.)
Γραπτός λόγος
Ο γραπτός λόγος δεν χρησιμοποιείται με την ίδια συχνότητα που χρησιμοποιείται ο προφορικός. Ωστόσο, είναι εξίσου σημαντικός καθώς έχει διαφορετικά και πολλά πλεονεκτήματα σε σχέση με τον προφορικό (διατήρηση του μηνύματος, διασφάλιση επικοινωνίας σε διαφορετικό χρόνο κλπ.). Τα χαρακτηριστικά του γραπτού λόγου είναι τα εξής:
• είναι προσχεδιασμένος και οργανωμένος, καθώς ο πομπός έχει χρόνο να επιμεληθεί ιδιαίτερα το κείμενό του
• χαρακτηρίζει την επίσημη επικοινωνία
• παρουσιάζει συνοχή, καθώς περιέχει ποικιλία μεταβατικών λέξεων και φράσεων, π.χ. ενόσω, την ίδια στιγμή, εντούτοις, μολονότι
• χαρακτηρίζεται από μεγάλες περιόδους και προτάσεις, που εκφράζουν ολοκληρωμένα νοήματα, π.χ. Πολύ συχνά οι διατροφικές οδηγίες απεικονίζονται με τη μορφή τριγώνου ή πυραμίδας, η βάση της οποίας αναφέρεται σε τρόφιμα που θα πρέπει να καταναλώνονται πολύ συχνά και η κορυφή σε τρόφιμα που θα πρέπει να καταναλώνονται σπάνια με τα υπόλοιπα τρόφιμα να καταλαμβάνουν ενδιάμεσες θέσεις.
• χαρακτηρίζεται από επιμελημένες εκφράσεις και φροντισμένο λεξιλόγιο, π.χ. Το ψηφιδωτό αυτό, που χρονολογείται στις αρχές της ελληνιστικής εποχής, χαρακτηρίζεται από τους σαφείς πλαστικούς όγκους των μορφών.
• έχει διάρκεια και αυτονομία, επειδή δεν εξαρτάται από το χώρο και το χρόνο
• συντελεί στη διάδοση και την αποθήκευση των γνώσεων και στην ανάπτυξη των τεχνών και των επιστημών.
Ο τρόπος που επικοινωνούμε μεταξύ μας διακρίνεται σε προφορικό τρόπο και γραπτό τρόπο. Πρόκειται για δύο είδη λόγων, οι οποίοι παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές μεταξύ τους αλλά είναι στην πραγματικότητα ίσης αξίας.
Προφορικός λόγος
Ο προφορικός λόγος χρησιμοποιείται καθημερινά, σε διάφορες περιστάσεις, όταν μιλάμε με τους γονείς, τους φίλους μας και γενικά με πρόσωπα που γνωρίζουμε καλά και νιώθουμε μια σχετική οικειότητα. Μερικά από τα χαρακτηριστικά του προφορικού λόγου είναι τα εξής:
• είναι άμεσος, αυθόρμητος και δεν έχει προσχεδιαστεί.
• χαρακτηρίζει την επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων.
• είναι στιγμιαίος και έχει μικρή διάρκεια
• ενίοτε παρουσιάζει προχειρότητα στην έκφραση και χαρακτηρίζεται από διακοπές, επαναλήψεις, δισταγμούς, διορθώσεις, φράσεις και προτάσεις ανολοκλήρωτες,
• χαρακτηρίζεται από συχνή χρήση αόριστων φράσεων: κάτι, κάποιος, πράγμα, μέρος κ.ά.
• χαρακτηρίζεται από σύντομες φράσεις
• συνήθως ο πομπός και ο δέκτης επικοινωνούν την ίδια χρονική στιγμή και συχνά βρίσκονται στον ίδιο χώρο, οπότε εκτός από τις λέξεις χρησιμοποιούν και συμπληρωματικά εξωγλωσσικά στοιχεία όπως χειρονομίες, εκφράσεις του προσώπου, κινήσεις του σώματος, βλέμματα, καθώς και παραγλώσσικά στοιχεία όπως τον επιτονισμό (αυξομειώσεις του τόνου της φωνής, παύσεις κ.λπ.)
Γραπτός λόγος
Ο γραπτός λόγος δεν χρησιμοποιείται με την ίδια συχνότητα που χρησιμοποιείται ο προφορικός. Ωστόσο, είναι εξίσου σημαντικός καθώς έχει διαφορετικά και πολλά πλεονεκτήματα σε σχέση με τον προφορικό (διατήρηση του μηνύματος, διασφάλιση επικοινωνίας σε διαφορετικό χρόνο κλπ.). Τα χαρακτηριστικά του γραπτού λόγου είναι τα εξής:
• είναι προσχεδιασμένος και οργανωμένος, καθώς ο πομπός έχει χρόνο να επιμεληθεί ιδιαίτερα το κείμενό του
• χαρακτηρίζει την επίσημη επικοινωνία
• παρουσιάζει συνοχή, καθώς περιέχει ποικιλία μεταβατικών λέξεων και φράσεων, π.χ. ενόσω, την ίδια στιγμή, εντούτοις, μολονότι
• χαρακτηρίζεται από μεγάλες περιόδους και προτάσεις, που εκφράζουν ολοκληρωμένα νοήματα, π.χ. Πολύ συχνά οι διατροφικές οδηγίες απεικονίζονται με τη μορφή τριγώνου ή πυραμίδας, η βάση της οποίας αναφέρεται σε τρόφιμα που θα πρέπει να καταναλώνονται πολύ συχνά και η κορυφή σε τρόφιμα που θα πρέπει να καταναλώνονται σπάνια με τα υπόλοιπα τρόφιμα να καταλαμβάνουν ενδιάμεσες θέσεις.
• χαρακτηρίζεται από επιμελημένες εκφράσεις και φροντισμένο λεξιλόγιο, π.χ. Το ψηφιδωτό αυτό, που χρονολογείται στις αρχές της ελληνιστικής εποχής, χαρακτηρίζεται από τους σαφείς πλαστικούς όγκους των μορφών.
• έχει διάρκεια και αυτονομία, επειδή δεν εξαρτάται από το χώρο και το χρόνο
• συντελεί στη διάδοση και την αποθήκευση των γνώσεων και στην ανάπτυξη των τεχνών και των επιστημών.
Δομή της παραγράφου
Παράγραφος: είναι ένα αυτοτελές τμήμα του λόγου που αναπτύσσει σε βάθος και με πληρότητα μια ιδέα. Αποτελεί δομικά και λειτουργικά μια μικρογραφία της έκθεσης, γιατί διαθέτει πρόλογο, κυρίως θέμα και επίλογο.
Θεματική πρόταση ή περίοδος => Νοηματικός άξονας => Κατευθυντήρια ιδέα / Πρόλογος της παραγράφου: ο ρόλος της είναι να πληροφορήσει ον αναγνώστη για το θέμα. Βρίσκεται συνήθως στην αρχή της παραγράφου.
Λεπτομέρειες / Σχόλια => Ανάπτυξη / Κύριο μέρος της παραγράφου: επιμέρους ιδέες, με τις οποίες αναπτύσσεται η Θ.Π. Στην πραγματικότητα πρόκειται για ενός είδους απόδειξης tης Θ.Π.
Πρόταση ή Περίοδος-Κατακλείδα => Συμπέρασμα / Επίλογος της παραγράφου: μπορεί να συνοψίζει τον προβληματισμό της παραγράφου ή να είναι προέκταση του αρχικού θέματος. Μπορεί και να μην υπάρχει.
Παράγραφος: είναι ένα αυτοτελές τμήμα του λόγου που αναπτύσσει σε βάθος και με πληρότητα μια ιδέα. Αποτελεί δομικά και λειτουργικά μια μικρογραφία της έκθεσης, γιατί διαθέτει πρόλογο, κυρίως θέμα και επίλογο.
Θεματική πρόταση ή περίοδος => Νοηματικός άξονας => Κατευθυντήρια ιδέα / Πρόλογος της παραγράφου: ο ρόλος της είναι να πληροφορήσει ον αναγνώστη για το θέμα. Βρίσκεται συνήθως στην αρχή της παραγράφου.
Λεπτομέρειες / Σχόλια => Ανάπτυξη / Κύριο μέρος της παραγράφου: επιμέρους ιδέες, με τις οποίες αναπτύσσεται η Θ.Π. Στην πραγματικότητα πρόκειται για ενός είδους απόδειξης tης Θ.Π.
Πρόταση ή Περίοδος-Κατακλείδα => Συμπέρασμα / Επίλογος της παραγράφου: μπορεί να συνοψίζει τον προβληματισμό της παραγράφου ή να είναι προέκταση του αρχικού θέματος. Μπορεί και να μην υπάρχει.
Δραστηριότητες:
=> Μπορείτε να μεταβείτε στην ιστοσελίδα του ελληνικού πολιτισμού και να διαβάσετε αναλυτικότερα για τη δομή της παραγράφου πατώντας ΕΔΩ.
=> Μπορείτε να μεταβείτε στην ιστοσελίδα του ελληνικού πολιτισμού και να διαβάσετε αναλυτικότερα για τη δομή της παραγράφου πατώντας ΕΔΩ.