Θέμα Ενότητας-Συζήτησης: ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ
Ρατσισμός
Ορισμός: Ως ρατσισμό θα ορίζαμε τη διάκριση καθώς και τη μεροληπτική και άδικη αντιμετώπιση που υφίστανται κάποιες φυλές, κοινωνικές ομάδες ή μεμονωμένα άτομα από άλλους που θεωρούν τους ίδιους «ανώτερους», τόσο σε βιολογικό (φυλετικός ρατσισμός) όσο και σε κοινωνικό, πολιτικό, πολιτιστικό… (κοινωνικός ρατσισμός) επίπεδο. Η παραδοχή αυτή της ανισότητας βασίζεται και σε ακραίες και αντιεπιστημονικές θεωρίες που προσπαθούν να την στηρίξουν σε βιολογικά και κληρονομημένα χαρακτηριστικά. Και μολονότι οι «επιστημονικές» αυτές θεωρίες έχουν ανατραπεί σε μεγάλο βαθμό στην εποχή μας, ως πρακτική κι ως στάση ζωής εμφανίζονται με απειλητικές διαστάσεις στην εποχή μας απειλώντας με εντονότερη αναβίωσή τους.
Ορισμός: Ως ρατσισμό θα ορίζαμε τη διάκριση καθώς και τη μεροληπτική και άδικη αντιμετώπιση που υφίστανται κάποιες φυλές, κοινωνικές ομάδες ή μεμονωμένα άτομα από άλλους που θεωρούν τους ίδιους «ανώτερους», τόσο σε βιολογικό (φυλετικός ρατσισμός) όσο και σε κοινωνικό, πολιτικό, πολιτιστικό… (κοινωνικός ρατσισμός) επίπεδο. Η παραδοχή αυτή της ανισότητας βασίζεται και σε ακραίες και αντιεπιστημονικές θεωρίες που προσπαθούν να την στηρίξουν σε βιολογικά και κληρονομημένα χαρακτηριστικά. Και μολονότι οι «επιστημονικές» αυτές θεωρίες έχουν ανατραπεί σε μεγάλο βαθμό στην εποχή μας, ως πρακτική κι ως στάση ζωής εμφανίζονται με απειλητικές διαστάσεις στην εποχή μας απειλώντας με εντονότερη αναβίωσή τους.
Αιτίες ρατσισμού
- ελλιπής παιδεία/μόρφωση (πνευματική ένδεια) => μη αποδοχή της διαφορετικότητας
- πολιτικά συμφέροντα: εθνικισμός/σοβινισμός («νομιμοποίηση» και στήριξη επεκτατικών βλέψεων π.χ. γερμανικός φασισμός του Χίτλερ) ή o αποπροσανατολισμός της κοινής γνώμης , o έλεγχος των μαζών,
- οικονομικά συμφέροντα: (λανθασμένος τρόπος αντιμετώπισης της ανεργίας σε περίοδο κρίσης)
- ιδεολογική, πολιτισμική σύγχυση (λάθος πρότυπα <= καταναλωτισμός δημιουργεί ανταγωνιστικά πρότυπα στην κοινωνία, εκτίμηση ανθρώπων βάσει του «έχειν» κι όχι του «είναι», κρίση Μ.Μ.Ε., ύπαρξη στερεοτύπων – προκαταλήψεων, θρησκευτική μισαλλοδοξία
- ψυχολογικά προβλήματα: συμπλέγματα κατωτερότητας-ανωτερότητας, ζήλια, φθόνος, o αυτο-επιβεβαίωση συμπλεγματικών προσωπικοτήτων
- ξενοφοβία και πραγματική άγνοια των συνθηκών ζωής και των πεποιθήσεων και δοξασιών άλλων φυλών
Συνέπειες ρατσισμού
Σε ατομικό επίπεδο:
Σε κοινωνικό επίπεδο:
Σε ατομικό επίπεδο:
- Ψυχολογικές συνέπειες: καταρράκωση ανθρώπινης προσωπικότητας
- Κοινωνικές συνέπειες: κοινωνικοί αποκλεισμοί, περιθωριοποιήσεις ατόμων
- Οικονομικές συνέπειες: ανεργία
Σε κοινωνικό επίπεδο:
- Κοινωνία: α) αισθήματα ανασφάλειας, καχυποψίας, φόβου στις διαπροσωπικές σχέσεις
- Πολιτική: υπονόμευση δημοκρατίας (μισαλλοδοξία, φανατισμός,
- Διακρατικές σχέσεις: διαιώνιση εθνικισμού => ιμπεριαλιστικές τάσεις => πόλεμος,
Τρόποι αντιμετώπισης
- Συνειδητοποίηση του προβλήματος, αναζήτηση των αιτιών
- ΠΑΙΔΕΙΑ: ανθρωπιστική καλλιέργεια/μόρφωση + αγωγή από την οικογένεια: α) απόκτηση κοινωνικής συνείδησης β) διάλογος, συνεργασία.
- ΠΟΛΙΤΕΙΑ: α) επικράτηση δημοκρατικών θεσμών β) κρατική μέριμνα για τα άτομα που υφίστανται ρατσιστικές διακρίσεις
- ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ: εγρήγορση και στόχος η ενημέρωση των πολιτών
- Μ.Μ.Ε. : σωστή αντιμετώπιση του θέματος, σωστά πρότυπα.
Ψηφιακά Κόμικς από τους μαθητές της Γ΄ Γυμνασίου
Μ-σενάριο: "Δημιουργία Ψηφιακών Κόμικς", σχολικό έτος 2019-2020
Τμήμα Γ1
Τμήμα Γ2
Μ-σενάριο: "Δημιουργία Ψηφιακών Κόμικς", Τμήμα Γ2, σχολικό έτος 2018-2019
Ψηφιακά Κόμικς, Τμήματα Γ2+Γ3, Σχολικό έτος 2017-2018
Δραστηριότητες:
|
ΟΙ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Ερωτηματικές είναι οι προτάσεις που τις χρησιμοποιούμε για να ζητήσουμε μια πληροφορία.Ωστόσο, με τις ερωτηματικές προτάσεις μπορούμε:
α) Να εκφράσουμε προσταγή ή παράκληση: Θα μπείτε στην τάξη; Θα μπορούσες να μου δώσεις το μολύβι σου;
β) Να προτείνουμε κάτι, π.χ. «πάμε να φάμε;»
γ) Να αποδεχτούμε προτάσεις, π.χ. «γιατί όχι;»
δ) Να τις χρησιμοποιήσουμε στη θέση των επιφωνηματικών, δηλαδή να εκφράσουμε απορία, θαυμασμό (Τι ήταν αυτό που περάσαμε σήμερα;), να εκφράσουμε επίκριση, αγανάκτηση («Πόσο ακόμη θα σε περιμένω;»), να εκφράσουμε δυσφορία («Δεν ντράπηκες να συμπεριφερθείς με τέτοιο τρόπο;», να εκφράσουμε θερμό πόθο για κάτι που αφορά το παρελθόν, («Πιστεύεις δε μετάνιωσα που πήγα;»
ε) να τις χρησιμοποιήσουμε αντί αποφαντικών: να δώσουμε μια πληροφορία με άλλα λόγια, με την εντελώς αντίθετη λειτουργία («Νομίζεις δε θέλω το καλό σου;»), να εκφράσουμε έντονη διαβεβαίωση, («Δε σου είπα ότι έτσι θα συμπεριφερθεί;»)
στ) Να εκφράσουμε μια υπόθεση, π.χ. «Πώς να μη γελάσω με τόσα τρελά που λέει συνέχεια;»
Ερωτηματικές είναι οι προτάσεις που τις χρησιμοποιούμε για να ζητήσουμε μια πληροφορία.Ωστόσο, με τις ερωτηματικές προτάσεις μπορούμε:
α) Να εκφράσουμε προσταγή ή παράκληση: Θα μπείτε στην τάξη; Θα μπορούσες να μου δώσεις το μολύβι σου;
β) Να προτείνουμε κάτι, π.χ. «πάμε να φάμε;»
γ) Να αποδεχτούμε προτάσεις, π.χ. «γιατί όχι;»
δ) Να τις χρησιμοποιήσουμε στη θέση των επιφωνηματικών, δηλαδή να εκφράσουμε απορία, θαυμασμό (Τι ήταν αυτό που περάσαμε σήμερα;), να εκφράσουμε επίκριση, αγανάκτηση («Πόσο ακόμη θα σε περιμένω;»), να εκφράσουμε δυσφορία («Δεν ντράπηκες να συμπεριφερθείς με τέτοιο τρόπο;», να εκφράσουμε θερμό πόθο για κάτι που αφορά το παρελθόν, («Πιστεύεις δε μετάνιωσα που πήγα;»
ε) να τις χρησιμοποιήσουμε αντί αποφαντικών: να δώσουμε μια πληροφορία με άλλα λόγια, με την εντελώς αντίθετη λειτουργία («Νομίζεις δε θέλω το καλό σου;»), να εκφράσουμε έντονη διαβεβαίωση, («Δε σου είπα ότι έτσι θα συμπεριφερθεί;»)
στ) Να εκφράσουμε μια υπόθεση, π.χ. «Πώς να μη γελάσω με τόσα τρελά που λέει συνέχεια;»
ΕΥΘΕΙΕΣ ΚΑΙ ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Όταν μια ερώτηση την απευθύνουμε άμεσα στο συνομιλητή μας, τότε λέγεται ευθεία ερώτηση. Εισάγονται με ερωτηματικές αντωνυμίες, (τι, ποιος, –α, –ο, πόσος, –η, –ο) ή με ερωτηματικά επιρρήματα (πού, πότε, πώς, πόσο, μη, μήπως, άραγε, τάχα κ.λπ.). Στο τέλος της πρότασης πάντα βάζουμε ερωτηματικό.
Όταν ένας ομιλητής μεταφέρει μια ερώτηση σε κάποιον άλλο, τότε λέγεται πλάγια ερώτηση και στο τέλος της πρότασης δεν βάζουμε ερωτηματικό αλλά τελεία.
Οι ευθείες ερωτήσεις ταξινομούνται:
Α. ανάλογα με τη σκοπιμότητα του ομιλητή σε:
1. Όταν κάνουμε μια ερώτηση και περιμένουμε απάντηση, τότε η ερώτηση αυτή είναι γνήσια ερώτηση, π.χ. Πώς σε λένε;
2. Πολλές φορές όμως κάνουμε ερωτήσεις από τις οποίες δεν περιμένουμε απάντηση. Αυτές τις ερωτήσεις τις διακρίνουμε σε δύο υποκατηγορίες:
α. ρητορικές ερωτήσεις: είναι οι ερωτήσεις που τις κάνει ο ομιλητής, για να διατυπώσει με έμφαση κάτι. Δεν περιμένει να του απαντήσει ο συνομιλητής του και πολλές φορές ενδέχεται να απαντάει ο ίδιος.
β. ερωτήσεις προσταγής: είναι οι ερωτήσεις με τις οποίες ο ομιλητής διατυπώνει μια προσταγή ή μια παράκληση π.χ. «Θα μπείτε στην τάξη;»
Β. ανάλογα με το είδος των απαντήσεων σε:
α. ερωτήσεις ολικής άγνοιας ή ανοιχτές: είναι οι ερωτήσεις στις οποίες η απάντηση μπορεί να δοθεί με ΝΑΙ ή ΟΧΙ, π.χ. «θα φας;»
β. ερωτήσεις μερικής άγνοιας ή κλειστές: είναι οι ερωτήσεις στις οποίες δεν μπορούμε να απαντήσουμε με ναι ή όχι, π.χ.«τι θα φας;»
Όταν μια ερώτηση την απευθύνουμε άμεσα στο συνομιλητή μας, τότε λέγεται ευθεία ερώτηση. Εισάγονται με ερωτηματικές αντωνυμίες, (τι, ποιος, –α, –ο, πόσος, –η, –ο) ή με ερωτηματικά επιρρήματα (πού, πότε, πώς, πόσο, μη, μήπως, άραγε, τάχα κ.λπ.). Στο τέλος της πρότασης πάντα βάζουμε ερωτηματικό.
Όταν ένας ομιλητής μεταφέρει μια ερώτηση σε κάποιον άλλο, τότε λέγεται πλάγια ερώτηση και στο τέλος της πρότασης δεν βάζουμε ερωτηματικό αλλά τελεία.
Οι ευθείες ερωτήσεις ταξινομούνται:
Α. ανάλογα με τη σκοπιμότητα του ομιλητή σε:
1. Όταν κάνουμε μια ερώτηση και περιμένουμε απάντηση, τότε η ερώτηση αυτή είναι γνήσια ερώτηση, π.χ. Πώς σε λένε;
2. Πολλές φορές όμως κάνουμε ερωτήσεις από τις οποίες δεν περιμένουμε απάντηση. Αυτές τις ερωτήσεις τις διακρίνουμε σε δύο υποκατηγορίες:
α. ρητορικές ερωτήσεις: είναι οι ερωτήσεις που τις κάνει ο ομιλητής, για να διατυπώσει με έμφαση κάτι. Δεν περιμένει να του απαντήσει ο συνομιλητής του και πολλές φορές ενδέχεται να απαντάει ο ίδιος.
β. ερωτήσεις προσταγής: είναι οι ερωτήσεις με τις οποίες ο ομιλητής διατυπώνει μια προσταγή ή μια παράκληση π.χ. «Θα μπείτε στην τάξη;»
Β. ανάλογα με το είδος των απαντήσεων σε:
α. ερωτήσεις ολικής άγνοιας ή ανοιχτές: είναι οι ερωτήσεις στις οποίες η απάντηση μπορεί να δοθεί με ΝΑΙ ή ΟΧΙ, π.χ. «θα φας;»
β. ερωτήσεις μερικής άγνοιας ή κλειστές: είναι οι ερωτήσεις στις οποίες δεν μπορούμε να απαντήσουμε με ναι ή όχι, π.χ.«τι θα φας;»
ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ
Όταν ένας ομιλητής μεταφέρει μια ευθεία ερώτηση σε κάποιον άλλο, τότε λέγεται πλάγια ερώτηση ή πλάγια ερωτηματική πρόταση. Οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις είναι δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις και:
Εξαρτώνται: από ρήματα που σημαίνουν ερώτηση, απορία, αμφιβολία, γνώση αίσθηση κ.λπ., π.χ: ρωτώ, εξετάζω, απορώ, θαυμάζω, αμφιβάλλω, λέω, εξηγώ κ.ά.
Λειτουργούν: α. ως αντικείμενο, π.χ. Ρώτησε τι ώρα είναι.
β. ως υποκείμενο, π.χ. Είναι απίστευτο πόσο με ταλαιπωρείς.
γ. ως επεξήγηση ουσιαστικών με συγγενική σημασία με παραπάνω ρήματα, δεικτικών και αόριστων αντωνυμιών, π.χ. Στην ερώτηση μου, αν θα έρθει μαζί μας, δεν απάντησε.
Διακρίνονται: σε πλάγιες ερωτηματικές ολικής άγνοιας και μερικής άγνοιας, ανάλογα με την απάντηση που επιδέχονται. (Για να βρούμε σε ποια από τις δύο κατηγορίες κατατάσσονται, μετατρέπουμε την πλάγια ερώτηση σε ευθεία).
Εισάγονται: α. όταν είναι ολικής άγνοιας με το ερωτηματικό μόριο αν ή το μη, μήπως, μην τυχόν
β. όταν είναι μερικής άγνοιας με τις ερωτηματικές αντωνυμίες τι, ποιος, πόσος ή τα ερωτηματικά επιρρήματα πού, πότε, πώς, πόσο, άραγε, τάχα κ.λπ. ή το σύνδεσμο γιατί.
Όταν ένας ομιλητής μεταφέρει μια ευθεία ερώτηση σε κάποιον άλλο, τότε λέγεται πλάγια ερώτηση ή πλάγια ερωτηματική πρόταση. Οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις είναι δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις και:
Εξαρτώνται: από ρήματα που σημαίνουν ερώτηση, απορία, αμφιβολία, γνώση αίσθηση κ.λπ., π.χ: ρωτώ, εξετάζω, απορώ, θαυμάζω, αμφιβάλλω, λέω, εξηγώ κ.ά.
Λειτουργούν: α. ως αντικείμενο, π.χ. Ρώτησε τι ώρα είναι.
β. ως υποκείμενο, π.χ. Είναι απίστευτο πόσο με ταλαιπωρείς.
γ. ως επεξήγηση ουσιαστικών με συγγενική σημασία με παραπάνω ρήματα, δεικτικών και αόριστων αντωνυμιών, π.χ. Στην ερώτηση μου, αν θα έρθει μαζί μας, δεν απάντησε.
Διακρίνονται: σε πλάγιες ερωτηματικές ολικής άγνοιας και μερικής άγνοιας, ανάλογα με την απάντηση που επιδέχονται. (Για να βρούμε σε ποια από τις δύο κατηγορίες κατατάσσονται, μετατρέπουμε την πλάγια ερώτηση σε ευθεία).
Εισάγονται: α. όταν είναι ολικής άγνοιας με το ερωτηματικό μόριο αν ή το μη, μήπως, μην τυχόν
β. όταν είναι μερικής άγνοιας με τις ερωτηματικές αντωνυμίες τι, ποιος, πόσος ή τα ερωτηματικά επιρρήματα πού, πότε, πώς, πόσο, άραγε, τάχα κ.λπ. ή το σύνδεσμο γιατί.
Ασκήσεις:
=> Για να κάνετε μια δραστηριότητα στις πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις πατήστε ΕΔΩ.
=> Για να κάνετε μια δραστηριότητα στις πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις πατήστε ΕΔΩ.
- Για να διαβάσετε θεωρία για τις κύριες και δευτερύουσες προτάσεις, πατήστε ΕΔΩ και για να κανετε εξάσκηση στο διαχωρισμό κύριας και δευτερεύουσας πρότασης πατήστε ΕΔΩ
- Για θεωρία Συνατκτικού σχετικά με τις δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις, πατήστε ΕΔΩ.
- Για ασκήσεις στις πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, πατήστε ΕΔΩ.
Από τον ευθύ στον πλάγιο λόγο και αντίστροφα
Τα λόγια κάποιου μπορεί να τα ακούσει κανείς με δύο τρόπους:
α) άμεσα, δηλ. απευθείας όπως τα είπε το ίδιο το πρόσωπο που μιλάει: π.χ. «Θα σου τηλεφωνήσω». Στην περίπτωση αυτή λέμε ότι ο λόγος είναι ευθύς.
β) έμμεσα, δηλ. να τα ακούει από κάποιον άλλο, που του μεταφέρει τα λόγια κάποιου τρίτου, εξαρτημένα από ρήματα όπως λέγω, ρωτώ, γνωρίζω κτλ.: π.χ. Είπε ότι θα μου τηλεφωνήσει. Στην περίπτωση αυτή λέμε ότι ο λόγος είναι πλάγιος.
Σημείωση: Όταν τα λόγια κάποιου μας τα μεταφέρει ένας τρίτος όπως ακριβώς έχουν ειπωθεί, τότε ο λόγος είναι ευθύς: π.χ. Ευθύς λόγος: Θα κάνω ό,τι μου λες.
Ευθύς λόγος: Η Νίκη είπε: «Θα κάνω ό,τι μου λες». Πλάγιος λόγος: Η Νίκη είπε ότι θα έκανε ό,τι της έλεγε.
Τα λόγια κάποιου μπορεί να τα ακούσει κανείς με δύο τρόπους:
α) άμεσα, δηλ. απευθείας όπως τα είπε το ίδιο το πρόσωπο που μιλάει: π.χ. «Θα σου τηλεφωνήσω». Στην περίπτωση αυτή λέμε ότι ο λόγος είναι ευθύς.
β) έμμεσα, δηλ. να τα ακούει από κάποιον άλλο, που του μεταφέρει τα λόγια κάποιου τρίτου, εξαρτημένα από ρήματα όπως λέγω, ρωτώ, γνωρίζω κτλ.: π.χ. Είπε ότι θα μου τηλεφωνήσει. Στην περίπτωση αυτή λέμε ότι ο λόγος είναι πλάγιος.
Σημείωση: Όταν τα λόγια κάποιου μας τα μεταφέρει ένας τρίτος όπως ακριβώς έχουν ειπωθεί, τότε ο λόγος είναι ευθύς: π.χ. Ευθύς λόγος: Θα κάνω ό,τι μου λες.
Ευθύς λόγος: Η Νίκη είπε: «Θα κάνω ό,τι μου λες». Πλάγιος λόγος: Η Νίκη είπε ότι θα έκανε ό,τι της έλεγε.
Μεταβολές από τον ευθύ στον πλάγιο λόγο
Όταν ο ευθύς λόγος μετατρέπεται σε πλάγιο, γίνονται οι ακόλουθες μεταβολές:
Α. Οι κύριες προτάσεις κρίσεως μετατρέπονται σε δευτερεύουσες ειδικές προτάσεις:
π.χ. Ευθύς λόγος: Πήρα την απόφαση μου. => Πλάγιος λόγος: Είπε ότι πήρε την απόφασή του.
Β. Οι κύριες προτάσεις επιθυμίας μετατρέπονται σε δευτερεύουσες βουλητικές προτάσεις:
π.χ. Ευθύς λόγος: Μη δίνεις σημασία => Πλάγιος λόγος: Με προέτρεψε να μη δίνω σημασία
Γ. Οι ευθείες ερωτήσεις μετατρέπονται σε πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις:
π.χ. Ε.Λ: Πού ήσουν χθες; => Π.Λ. Με ρώτησε πού ήμουν την προηγούμενη μέρα.
Δ. Οι δευτερεύουσες προτάσεις παραμένουν δευτερεύουσες ίδιου είδους κατά τη μετατροπή του λόγου από ευθύ σε πλάγιο:
π.χ. Ε.Λ. Θα ερχόμουν κι εγώ, αν με ειδοποιούσατε εγκαίρως. => Π.Λ. Είπε ότι θα ερχόταν κι αυτός, αν τον ειδοποιούσαν εγκαίρως.
Άλλες αλλαγές από τον ευθύ στον πλάγιο λόγο
Όπως φαίνεται από τα παραπάνω παραδείγματα, κατά τη μετατροπή του λόγου από ευθύ σε πλάγιο μπορεί να γίνουν και αλλαγές:
- στα πρόσωπα του ρήματος
- στα πρόσωπα των αντωνυμιών
- στις εγκλίσεις των ρημάτων
- στους χρόνους των ρημάτων (όταν ο πλάγιος λόγος εξαρτάται από ρήμα ιστορικού/παρελθοντικού χρόνου)
- στα τοπικά ή χρονικά επιρρήματα.
Παραδείγματα
1. Ευθύς λόγος: Φύγε! => Πλάγιος λόγος: Την παρακίνησε να φύγει (αλλαγή στην έγκλιση από προστακτική σε υποτακτική, στο πρόσωπο από α΄ σε γ΄).
2. Ε.Λ. :Είναι αδύνατο να μείνω σπίτι. => Π.Λ.: Της έλεγε ότι ήταν αδύνατο να μείνει σπίτι (αλλαγή στο χρόνο του ρήματος από ενεστώτα σε παρατατικό, στο πρόσωπο από α΄ ή β΄ σε γ΄).
3. Ε.Λ.: Αύριο το σχολείο θα πάει εκδρομή. => Π.Λ.: Η διευθύντρια ενημέρωσε ότι την επόμενη μέρα το σχολείο θα πάει (ή θα πήγαινε) εκδρομή (αλλαγή στο χρονικό επίρρημα αύριο).
Οι αλλαγές στους χρόνους και στις εγκλίσεις των ρημάτων:
Όταν το ρήμα εξάρτησης είναι αρκτικού χρόνου, δεν παρατηρούνται αλλαγές στους χρόνους και στις εγκλίσεις των ρημάτων:
Π.χ. Ε.Λ.: Θέλω να φύγω μαζί σου. => Π.Λ.: Λέει ότι θέλει να φύγει μαζί της.
Όταν όμως το ρήμα εξάρτησης του πλάγιου λόγου είναι ιστορικού χρόνου τότε γίνονται συνήθως οι παρακάτω αλλαγές:
1. Ο Ενεστώτας του ευθύ (Δε σε φοβάμαι) => Ενεστώτας ή Παρατατικός στον Πλαγιο (Είπε ότι δεν με φοβάται/φοβόταν).
2. Ο Παρακείμενος στον Ε.Λ. (Του έχω στείλει γράμμα) => Παρακείμενος ή Υπερσυντέλικος στον Π.Λ. (Είπε ότι του έχει/είχε στείλει γράμμα).
3. Ο Μέλλοντας στον Ε.Λ. (Θα έρθεις μαζί μου;) => Μέλλοντας ή θα +Παρατατικός στον Π.Λ. (Με ρώτησε αν θα έρθω/ερχομουν μαζί του)
4. Η Υποτακτική Δευτερεύουσας Πρότασης του Ε.Λ. (Αν δεν ειμαι άρρωστος, θα έρθω βόλτα) => υποτακτική ή οριστική παρατατικού στον Π.Λ. (Είπε ότι αν δεν είναι (ή αν δεν ήταν) άρρωστος, θα έρθει (ή θα ερχόταν) βόλτα.
Όταν ο ευθύς λόγος μετατρέπεται σε πλάγιο, γίνονται οι ακόλουθες μεταβολές:
Α. Οι κύριες προτάσεις κρίσεως μετατρέπονται σε δευτερεύουσες ειδικές προτάσεις:
π.χ. Ευθύς λόγος: Πήρα την απόφαση μου. => Πλάγιος λόγος: Είπε ότι πήρε την απόφασή του.
Β. Οι κύριες προτάσεις επιθυμίας μετατρέπονται σε δευτερεύουσες βουλητικές προτάσεις:
π.χ. Ευθύς λόγος: Μη δίνεις σημασία => Πλάγιος λόγος: Με προέτρεψε να μη δίνω σημασία
Γ. Οι ευθείες ερωτήσεις μετατρέπονται σε πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις:
π.χ. Ε.Λ: Πού ήσουν χθες; => Π.Λ. Με ρώτησε πού ήμουν την προηγούμενη μέρα.
Δ. Οι δευτερεύουσες προτάσεις παραμένουν δευτερεύουσες ίδιου είδους κατά τη μετατροπή του λόγου από ευθύ σε πλάγιο:
π.χ. Ε.Λ. Θα ερχόμουν κι εγώ, αν με ειδοποιούσατε εγκαίρως. => Π.Λ. Είπε ότι θα ερχόταν κι αυτός, αν τον ειδοποιούσαν εγκαίρως.
Άλλες αλλαγές από τον ευθύ στον πλάγιο λόγο
Όπως φαίνεται από τα παραπάνω παραδείγματα, κατά τη μετατροπή του λόγου από ευθύ σε πλάγιο μπορεί να γίνουν και αλλαγές:
- στα πρόσωπα του ρήματος
- στα πρόσωπα των αντωνυμιών
- στις εγκλίσεις των ρημάτων
- στους χρόνους των ρημάτων (όταν ο πλάγιος λόγος εξαρτάται από ρήμα ιστορικού/παρελθοντικού χρόνου)
- στα τοπικά ή χρονικά επιρρήματα.
Παραδείγματα
1. Ευθύς λόγος: Φύγε! => Πλάγιος λόγος: Την παρακίνησε να φύγει (αλλαγή στην έγκλιση από προστακτική σε υποτακτική, στο πρόσωπο από α΄ σε γ΄).
2. Ε.Λ. :Είναι αδύνατο να μείνω σπίτι. => Π.Λ.: Της έλεγε ότι ήταν αδύνατο να μείνει σπίτι (αλλαγή στο χρόνο του ρήματος από ενεστώτα σε παρατατικό, στο πρόσωπο από α΄ ή β΄ σε γ΄).
3. Ε.Λ.: Αύριο το σχολείο θα πάει εκδρομή. => Π.Λ.: Η διευθύντρια ενημέρωσε ότι την επόμενη μέρα το σχολείο θα πάει (ή θα πήγαινε) εκδρομή (αλλαγή στο χρονικό επίρρημα αύριο).
Οι αλλαγές στους χρόνους και στις εγκλίσεις των ρημάτων:
Όταν το ρήμα εξάρτησης είναι αρκτικού χρόνου, δεν παρατηρούνται αλλαγές στους χρόνους και στις εγκλίσεις των ρημάτων:
Π.χ. Ε.Λ.: Θέλω να φύγω μαζί σου. => Π.Λ.: Λέει ότι θέλει να φύγει μαζί της.
Όταν όμως το ρήμα εξάρτησης του πλάγιου λόγου είναι ιστορικού χρόνου τότε γίνονται συνήθως οι παρακάτω αλλαγές:
1. Ο Ενεστώτας του ευθύ (Δε σε φοβάμαι) => Ενεστώτας ή Παρατατικός στον Πλαγιο (Είπε ότι δεν με φοβάται/φοβόταν).
2. Ο Παρακείμενος στον Ε.Λ. (Του έχω στείλει γράμμα) => Παρακείμενος ή Υπερσυντέλικος στον Π.Λ. (Είπε ότι του έχει/είχε στείλει γράμμα).
3. Ο Μέλλοντας στον Ε.Λ. (Θα έρθεις μαζί μου;) => Μέλλοντας ή θα +Παρατατικός στον Π.Λ. (Με ρώτησε αν θα έρθω/ερχομουν μαζί του)
4. Η Υποτακτική Δευτερεύουσας Πρότασης του Ε.Λ. (Αν δεν ειμαι άρρωστος, θα έρθω βόλτα) => υποτακτική ή οριστική παρατατικού στον Π.Λ. (Είπε ότι αν δεν είναι (ή αν δεν ήταν) άρρωστος, θα έρθει (ή θα ερχόταν) βόλτα.
Ασκήσεις-Δραστηριότητες:
- Για να διαβάσετε θεωρία για τη μετατροπή από ευθύ σε πλάγιο λόγο και αντιστρόφως πατήστε ΕΔΩ.