8. Η εξέλιξη της ελληνικής επανάστασης (1821-1827)
Η ευνοϊκή συγκυρία
- Ευνοϊκές προϋποθέσεις για την έναρξη της επανάστασης στον νότιο ελλαδικό χώρο:
- Οι ελληνικοί πληθυσμοί ήταν πυκνότεροι.
- Δεν υπήρχε ισχυρός οθωμανικός στρατός τη δεδομένη στιγμή (μεγάλο μέρος του ήταν απασχολημένο εναντίον του Αλή πασά της Ηπείρου). Υπήρχαν πολλοί φιλικοί που είχαν προετοιμάσει την επανάσταση.
- Υπήρχαν ένοπλα σώματα (κλέφτες).
- Υπήρχαν ελληνικά εμπορικά πλοία που είχαν κανόνια.
- Πολλοί Έλληνες διέθεταν στρατιωτική εμπειρία ένοπλων συγκρούσεων: α) Στην ξηρά: στις ένοπλες δυνάμεις του Αλή πασά ή στον αγγλικό στρατό στα Επτάνησα. β) Στη θάλασσα: ναύτες στο τουρκικό ναυτικό ή συγκρούσεις με πειρατές.
- Τα ορεινά εδάφη της Πελοποννήσου και της Στερεάς διευκόλυναν τον κλεφτοπόλεμο.
Επαναστατικές Εστίες:
Επαναστατικές κινήσεις εκδηλώθηκαν στις περιοχές:
|
|
Στις περισσότερες περιοχές η επανάσταση αντιμετωπίστηκε από τους Τούρκους και η καταστολή της ήταν άμεση γιατί:
Παρέμεινε ενεργή στις περιοχές:
- Στη Θεσσαλία και στη Μακεδονία η επανάσταση ήταν δύσκολη γιατί επρόκειτο για πεδινές περιοχές.
- Στη Μ. Ασία , στην Κύπρο, στη Θράκη η καταστολή της ήταν εύκολη γιατί ο τουρκικός στρατός ήταν κοντά.
- Οι δυνάμεις των επαναστατών αποτελούνταν από αγωνιστές που ακολουθούσαν κάποιον αρχηγό χωρίς κεντρική εξουσία.
Παρέμεινε ενεργή στις περιοχές:
- Πελοπόννησο,
- Στερεά Ελλάδα,
- νησιά του Αιγαίου.
Οι πρωταγωνιστές
Στην επανάσταση ξεχώρισαν:
α) Στην ξηρά: Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Γεώργιος Καραϊσκάκης, Οδυσσέας Ανδρούτσος, Μάρκος Μπότσαρης, Αθανάσιος Διάκος
β) Στη θάλασσα: Κωνσταντίνος Κανάρης Ανδρέας Μιαούλης
Ηγετικό ρόλο διαδρασμάτισαν δύο γυναίκες: Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα Μαντώ Μαυρογένους
Στην επανάσταση ξεχώρισαν:
α) Στην ξηρά: Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Γεώργιος Καραϊσκάκης, Οδυσσέας Ανδρούτσος, Μάρκος Μπότσαρης, Αθανάσιος Διάκος
β) Στη θάλασσα: Κωνσταντίνος Κανάρης Ανδρέας Μιαούλης
Ηγετικό ρόλο διαδρασμάτισαν δύο γυναίκες: Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα Μαντώ Μαυρογένους
Η φάση των επιτυχιών (1821-24):
•Περιορισμός των Οθωμανών σε κατά τόπου φρούρια •Κατάληψη πόλεων της Πελοποννήσου: Καλαμάτα, Πάτρα. •Αντίποινα από τους Οθωμανούς σε βάρος αμάχων σε Κων/πολη, Σμύρνη, Θράκη, Κύπρο. •Απαγχονισμός του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄ (10 Απρίλιου 1821). |
|
Η επανάσταση δεν κάμφθηκε:
•Τα τουρκικά στρατεύματα πηγαίνοντας προς την Πελοπόννησο συνάντησαν σθεναρή αντίσταση:
α) Αλαμάνα (Αθανάσιος Διάκος)
β) Χάνι Γραβιάς (Οδυσσέας Ανδρούτσος).
γ) Βασιλικά.
Σκοτώθηκε πολεμώντας ο επίσκοπος Σαλώνων Ησαΐας.
=> Γεγονός-Σταθμός: Η Άλωση της Τριπολιτσάς (21 Σεπτεμβρίου 1821), με επικεφαλής τον Θ. Κολοκοτρώνη.
•Τα τουρκικά στρατεύματα πηγαίνοντας προς την Πελοπόννησο συνάντησαν σθεναρή αντίσταση:
α) Αλαμάνα (Αθανάσιος Διάκος)
β) Χάνι Γραβιάς (Οδυσσέας Ανδρούτσος).
γ) Βασιλικά.
Σκοτώθηκε πολεμώντας ο επίσκοπος Σαλώνων Ησαΐας.
=> Γεγονός-Σταθμός: Η Άλωση της Τριπολιτσάς (21 Σεπτεμβρίου 1821), με επικεφαλής τον Θ. Κολοκοτρώνη.
|
Παράλληλα, στη θάλασσα οι ελληνικές δυνάμεις εμπόδιζαν τις κινήσεις του τουρκικού στόλου.
|
1822:
|
|
1823:
- Συνέχεια της προσπάθειας Τούρκων για ανακατάληψη εδαφών, χωρίς επιτυχία.
- Θάνατος του Μάρκου Μπότσαρη.
1824:
Ο Σουλτάνος ζητά βοήθεια από το Μωχάμετ Αλή, βασιλιά της Αιγύπτου => α) η κυβέρνηση της Ελλάδας δεν αντιλαμβάνεται το μέγεθος της απειλής
β) Οι Αιγύπτιοι θα προσβάλλουν την Πελοπόννησο και οι Τούρκοι τα νησιά και τη Στερεά Ελλάδα.
Ο Σουλτάνος ζητά βοήθεια από το Μωχάμετ Αλή, βασιλιά της Αιγύπτου => α) η κυβέρνηση της Ελλάδας δεν αντιλαμβάνεται το μέγεθος της απειλής
β) Οι Αιγύπτιοι θα προσβάλλουν την Πελοπόννησο και οι Τούρκοι τα νησιά και τη Στερεά Ελλάδα.
Η φάση της κάμψης (1825-1827)
1825:
1825:
- Ο Ιμπραήμ (θετός γιος του Μοχάμετ Άλι) με οργανωμένο στρατό αποβιβάστηκε στην Πελοπόννησο και ανακατέλαβε ένα μεγάλο τμήμα.
- Οι ελληνικές δυνάμεις – καταπονημένες από τον εμφύλιο– δεν μπορούσαν να αντισταθούν.
- Ηρωική αντίσταση από τον Παπαφλέσσα στο Μανιάκι (20 Μαΐου 1825).
- Σημαντικό πλήγμα (νίκη των Ελλήνων) κατά των Τούρκων στους Μύλους (Αργολίδα) από τους Δημ. Υψηλάντη, Κ. Μαυρομιχάλη και Μακρυγιάννη.
|
Πολιορκία Μεσολογγίου:
|
1827:
- Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης σκοτώθηκε στο Φάληρο (Απρίλιος 1827).
- Η Ακρόπολη των Αθηνών παραδόθηκε στους Τούρκους (Μάιος 1827).
- Συνθήκη του Λονδίνου (6 Ιουλίου 1827): Οι μεγάλες Δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία) αποφάσισαν (για δικούς τους λόγους) την Ειρήνευση και τη δημιουργία ελληνικού κράτους. Η συνθήκη αυτή δρομολόγησε τη δημιουργία ανεξάρτητου ελληνικού κράτους αργότερα. Η επανάσταση όμως δεν είχε τελειώσει ακόμα.
- Ναβαρίνο = Ο ενωμένος ευρωπαϊκός στόλος (Γαλλίας, Αγγλίας, Ρωσίας) νικούν τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο. Η ναυμαχία αυτή ουσιαστικά θέτει στο τραπέζι το θέμα της δημιουργίας ανεξάρτητου ελληνικού κράτους
Δραστηριότητες:
- Για την Έξοδο του Μεσολογγίου δείτε ένα ενδιαφέρον αφιέρωμα από την εκπομπή Μηχανή του Χρόνου πατώντας ΕΔΩ.