Μέρος Α΄: Οι Σεληνίτες.
Όπως θυμόμαστε από την Α΄ Γυμνασίου, ο Λουκιανός (περ. 120 μ.Χ.), στο έργο του Ἀληθὴς Ἱστορία περιγράφει ένα φανταστικό ταξίδι στη Σελήνη. Σε αυτό το απόσπασμα περιγράφει με παραστατικό τρόπο τους φανταστικούς κατοίκους της Σελήνης, τους «Σεληνίτες», τους οποίους γνώρισε, αφού το πλοίο με το οποίο υποτίθεται ότι ταξίδευε παρασύρθηκε από τυφώνα και «αεροδρόμησε» για επτά μέρες…
Οι Σεληνίτες με τα μάτια των μαθητών:
Β. Υποτακτική
Η υποτακτική είναι η έγκλιση που εκφράζει το προσδοκώμενο, δέχεται άρνηση μὴ και διακρίνεται σε απορηματική και βουλητική. Η απορηματική υποτακτική εκφράζει απορία του υποκειμένου και συναντιέται στο α' πρόσωπο. Η βουλητική υποτακτική εκφράζει βούληση, επιθυμία του υποκειμένου και διακρίνεται σε: α) προτρεπτική υποτακτική· είναι η υποτακτική που εκφράζει προτροπή, παραίνεση. β) αποτρεπτική υποτακτική· είναι η υποτακτική που εκφράζει αποτροπή, απαγόρευση και συναντιέται στο β' και γ' πρόσωπο.
Κλίση Υποτακτικής:
Ενεργητική Φωνή
Ενεστώτας Αόριστος Παρακείμενος
λύ-ω λύσ-ω λελύ-κω και λελυκώς, -κυῖα, -κός ὦ
λύ-ῃς λύσ-ῃς λελύ-κῃς και λελυκώς, -κυῖα, -κός ᾖς
λύ-ῃ λύσ-ῃ λελύ-κῃ και λελυκώς, -κυῖα, -κός ἦ
λύ-ωμεν λύσ-ωμεν λελύ-κωμεν και λελυκότες, -κυῖαι,-κότα ὦμεν
λύ-ητε λύσ-ητε λελύ-κητε και λελυκότες, -κυῖαι,-κότα ἦτε
λύ-ωσιν λύσ-ωσιν λελύ-κωσιν και λελυκότες, -κυῖαι,-κότα ὦσιν
Ρήματος εἰμί
Ενεστώτας
ὦ
ᾖς
ᾖ
ὦμεν
ἦτε
ὦσιν
Ενεργητική Φωνή
Ενεστώτας Αόριστος Παρακείμενος
λύ-ω λύσ-ω λελύ-κω και λελυκώς, -κυῖα, -κός ὦ
λύ-ῃς λύσ-ῃς λελύ-κῃς και λελυκώς, -κυῖα, -κός ᾖς
λύ-ῃ λύσ-ῃ λελύ-κῃ και λελυκώς, -κυῖα, -κός ἦ
λύ-ωμεν λύσ-ωμεν λελύ-κωμεν και λελυκότες, -κυῖαι,-κότα ὦμεν
λύ-ητε λύσ-ητε λελύ-κητε και λελυκότες, -κυῖαι,-κότα ἦτε
λύ-ωσιν λύσ-ωσιν λελύ-κωσιν και λελυκότες, -κυῖαι,-κότα ὦσιν
Ρήματος εἰμί
Ενεστώτας
ὦ
ᾖς
ᾖ
ὦμεν
ἦτε
ὦσιν
Παρατηρήσεις:
- Τα χαρακτηριστικά φωνήεντα για το σχηματισμό της υποτακτικής είναι το ω και το η.
- Υποτακτική έχουν μόνο οι χρόνοι: ενεστώτας, αόριστος, παρακείμενος.
- Η υποτακτική ενεστώτα σχηματίζεται προσθέτοντας στο θέμα του ενεστώτα τις καταλήξεις της υποτακτικής.
- Η υποτακτική αορίστου σχηματίζεται χωρίς την αύξησης, προσθέτοντας στο θέμα του αορίστου τις καταλήξεις της υποτακτικής.
- Η υποτακτική παρακειμένου της ενεργητικής φωνής σχηματίζεται προσθέτοντας στο θέμα του παρακειμένου (στο οποίο υπάρχει αναδιπλασιαμός) τις καταλήξεις της υποτακτικής.
- Στο παρακείμενο της ενεργητικής φωνής εκτός από τον μονολεκτικό τύπου υπάρχει και περιφραστικός τύπος (μετοχή παρακειμένου ενεργητικής φωνής + υποτακτική του ρήματος εἰμί).
- Η υποτακτική παρακειμένου μέσης φωνής έχει μόνο περιφραστικό σχηματισμό (μετοχή παρακειμένου μέσης φωνής + υποτακτική του ρήματος εἰμί).
Δραστηριότητες:
- Για να κάνετε μια άσκηση συμπλήρωσης κενών στην υποτακτική πατήστε ΕΔΩ.
- Για να κάνετε μια άσκηση στην υποτακτική του ρήματος εἰμί πατήστε ΕΔΩ.
- Για να κάνετε μια άσκηση στην υποτακτική ενεστώτα πατήστε ΕΔΩ.
- Για να εξασκηθείτε στις καταλήξεις της υποτακτικής του ρήματος λύω πατήστε ΕΔΩ.
- Για μια γενική άσκηση στην υποτακτική πατήστε ΕΔΩ.
Τριτόκλιτα Επίθετα
Τα Φωνηεντόληκτα Επίθετα της γ΄ κλίσης είναι:
α) τριγενή και έχουν καταλήξεις σε -υς, -εια, -υ: π.χ. ὁ βαθύς, ἡ βαθεῖα, τὸ βαθύ // ὁ θῆλυς, ἡ θήλεια, τὸ θῆλυ // ὁ ἥμισυς, ἡ ἡμίσεια, τὸ ἥμισυ
β) τριγενή και δικατάληκτα σε -υς, -υ: π.χ, ὁ, ἡ εὔβοτρυς, τὸ εὔβοτρυ // ὁ, ἡ δίπηχυς, τὸ δίπηχυ.
ΚΛΙΣΗ ΕΠΙΘΕΤΩΝ
ΑΡΣΕΝΙΚΟ
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
ὁ βαθὺ-ς, ἥμισυ-ς θῆλυ-ς οἱ βαθεῖς ἡμίσεις θήλεις
τοῦ βαθέ-ος ἡμίσε-ος θήλε-ος τῶν βαθέ-ων ἡμισέ-ων θηλέ-ων
τῷ βαθεῖ ἡμίσει θήλει τοῖς βαθέ-σι ἡμίσε-σι θήλε-σι
τὸν βαθὺ-ν ἥμισυ-ν θῆλυ-ν τοὺς βαθεῖς ἡμίσεις θήλεις
ὦ βαθύ ἥμισυ θήλυ ὦ βαθεῖς ἡμίσεις θήλεις
ΘΗΛΥΚΟ
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
ἡ βαθεῖα ἡμίσεια θήλεια α βαθεῖαι ἡμίσειαι θήλειαι
τῆς βαθείας ἡμισείας θηλείας τῶν βαθειῶν ἡμισειῶν θηλειῶν
τῇ βαθείᾳ ἡμισείᾳ θηλείᾳ ταῖς βαθείαις ἡμισείαις θηλείαις
τὴν βαθεῖαν ἡμίσειαν θήλειαν τὰς βαθείας ἡμισείας θηλείας
ὦ βαθεῖα ἡμίσεια θήλεια ὦ βαθεῖαι ἡμίσειαι θήλειαι
ΟΥΔΕΤΕΡΟ
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
τὸ βαθὺ, ἥμισυ- θῆλυ τὰ βαθέ-α ἡμίσεα και ἡμίση θήλεα
τοῦ βαθέ-ος ἡμίσε-ος θήλε-ος τῶν βαθέ-ων ἡμισέ-ων θηλέ-ων
τῷ βαθεῖ ἡμίσει θήλει τοῖς βαθέ-σι ἡμίσε-σι θήλε-σι
τὸ βαθὺ ἥμισυ θῆλυ τὰ βαθέ-α ἡμίσεα και ἡμίση θήλεα
ὦ βαθὺ ἥμισυ θήλυ ὦ βαθέ-α ἡμίσεα και ἡμίση θήλεα
Τα Φωνηεντόληκτα Επίθετα της γ΄ κλίσης είναι:
α) τριγενή και έχουν καταλήξεις σε -υς, -εια, -υ: π.χ. ὁ βαθύς, ἡ βαθεῖα, τὸ βαθύ // ὁ θῆλυς, ἡ θήλεια, τὸ θῆλυ // ὁ ἥμισυς, ἡ ἡμίσεια, τὸ ἥμισυ
β) τριγενή και δικατάληκτα σε -υς, -υ: π.χ, ὁ, ἡ εὔβοτρυς, τὸ εὔβοτρυ // ὁ, ἡ δίπηχυς, τὸ δίπηχυ.
ΚΛΙΣΗ ΕΠΙΘΕΤΩΝ
ΑΡΣΕΝΙΚΟ
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
ὁ βαθὺ-ς, ἥμισυ-ς θῆλυ-ς οἱ βαθεῖς ἡμίσεις θήλεις
τοῦ βαθέ-ος ἡμίσε-ος θήλε-ος τῶν βαθέ-ων ἡμισέ-ων θηλέ-ων
τῷ βαθεῖ ἡμίσει θήλει τοῖς βαθέ-σι ἡμίσε-σι θήλε-σι
τὸν βαθὺ-ν ἥμισυ-ν θῆλυ-ν τοὺς βαθεῖς ἡμίσεις θήλεις
ὦ βαθύ ἥμισυ θήλυ ὦ βαθεῖς ἡμίσεις θήλεις
ΘΗΛΥΚΟ
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
ἡ βαθεῖα ἡμίσεια θήλεια α βαθεῖαι ἡμίσειαι θήλειαι
τῆς βαθείας ἡμισείας θηλείας τῶν βαθειῶν ἡμισειῶν θηλειῶν
τῇ βαθείᾳ ἡμισείᾳ θηλείᾳ ταῖς βαθείαις ἡμισείαις θηλείαις
τὴν βαθεῖαν ἡμίσειαν θήλειαν τὰς βαθείας ἡμισείας θηλείας
ὦ βαθεῖα ἡμίσεια θήλεια ὦ βαθεῖαι ἡμίσειαι θήλειαι
ΟΥΔΕΤΕΡΟ
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
τὸ βαθὺ, ἥμισυ- θῆλυ τὰ βαθέ-α ἡμίσεα και ἡμίση θήλεα
τοῦ βαθέ-ος ἡμίσε-ος θήλε-ος τῶν βαθέ-ων ἡμισέ-ων θηλέ-ων
τῷ βαθεῖ ἡμίσει θήλει τοῖς βαθέ-σι ἡμίσε-σι θήλε-σι
τὸ βαθὺ ἥμισυ θῆλυ τὰ βαθέ-α ἡμίσεα και ἡμίση θήλεα
ὦ βαθὺ ἥμισυ θήλυ ὦ βαθέ-α ἡμίσεα και ἡμίση θήλεα
Παρατηρήσεις:
- Τα επίθετα αυτής της κατηγορίας τονίζονται τις περισσότερες φορές στη λήγουσα.
- Το θηλυκό κλίνεται κατά την Α΄ κλίση και το -α στην ονομαστική, αιτιατική και κλιτική ενικού είναι βραχύ.
Δραστηριότητες:
- Για να δείτε την σχέση των επιθέτων αυτών κατά την κλίση τους με τα αντίστοιχα επίθετα της νέας ελληνική κάντε μια άσκηση πατώντας ΕΔΩ.
- Κάντε μια άσκηση για το σχηματισμό του ενικού των συγκεκριμένων επιθέτων πατώντας ΕΔΩ.
- Κάντε μια άσκηση για το σχηματισμό του πληθυντικού των συγκεκριμένων επιθέτων πατώντας ΕΔΩ.
- Για μια γενική άσκηση στον τρόπο κλίσης των συγκεκριμένων επιθέτων πατήστε ΕΔΩ.