7. Η λύση του γόρδιου δεσμού
Δραστηριότητες:
Αύξηση:
Τα ρήματα στην οριστική των ιστορικών χρόνων (παρατατικός, αόριστος υπερσυντέλικος) στην αρχή και πριν από το θέμα παίρνουν αύξηση. Η αύξηση αυτή μπορεί να είναι:
Α. Συλλαβική: όταν το ρήμα αρχίζει από σύμφωνο, τότε βάζουμε το ἐ (π.χ. λύω-ἒλυον, τρέχω-ἐτρεχον)
Β. Χρονική: όταν το ρήμα αρχίζει από φωνήεν, τότε γίνονται οι μετατροπές: α, ε => η
αι, ει => ῃ
αυ, ευ => ηυ
ο => ω
οι => ῳ
τα δίχρονα ι, υ => μακρόχρονα ι, υ
ΠΡΟΣΟΧΗ:Όσα ρήματα είναι σύνθετα με πρόθεση, δεν παίρνουν αύξηση στην αρχή του ρήματος αλλά ανάμεσα στην πρόθεση και το ρήμα και η αύξηση ονομάζεται εσωτερική. Για παράδειγμα, το ρήμα δια-λύω, που είναι σύνθετο με την πρόθεση διά, στον παρατατικό δε θα γίνει ἐδιάλυον αλλά δι-έ-λυον.
Κλίση Παρατατικού Ενεργητικής Φωνής Βαρύτονων Ρημάτων:
Για να σχηματίσουμε τον παρατατικό των βαρύτονων ρημάτων, προσθέτουμε στο χρονικό θέμα του ενεστώτα τις καταλήξεις του παρατατικού, δηλαδή, για το ρήμα λύω παίρνουμε το θέμα λυ- και προσθέτουμε τις καταλήξεις του παρατατικού:
ἔ-λυ-ον έ-δίδακ-ον
ἔ-λυ-ες ἐ-δίδασκ-ες
ἔ-λυ-ε ἐ-δίδασκ-ε
ἐ-λύ-ομεν ἐ-διδάσκ-ομεν
ἐ-λύ-ετε έ-διδάσκ-ετε
ἔ-λυ-ον έ-δίδασκ-ον
Δραστηριότητες
Τα ρήματα στην οριστική των ιστορικών χρόνων (παρατατικός, αόριστος υπερσυντέλικος) στην αρχή και πριν από το θέμα παίρνουν αύξηση. Η αύξηση αυτή μπορεί να είναι:
Α. Συλλαβική: όταν το ρήμα αρχίζει από σύμφωνο, τότε βάζουμε το ἐ (π.χ. λύω-ἒλυον, τρέχω-ἐτρεχον)
Β. Χρονική: όταν το ρήμα αρχίζει από φωνήεν, τότε γίνονται οι μετατροπές: α, ε => η
αι, ει => ῃ
αυ, ευ => ηυ
ο => ω
οι => ῳ
τα δίχρονα ι, υ => μακρόχρονα ι, υ
ΠΡΟΣΟΧΗ:Όσα ρήματα είναι σύνθετα με πρόθεση, δεν παίρνουν αύξηση στην αρχή του ρήματος αλλά ανάμεσα στην πρόθεση και το ρήμα και η αύξηση ονομάζεται εσωτερική. Για παράδειγμα, το ρήμα δια-λύω, που είναι σύνθετο με την πρόθεση διά, στον παρατατικό δε θα γίνει ἐδιάλυον αλλά δι-έ-λυον.
Κλίση Παρατατικού Ενεργητικής Φωνής Βαρύτονων Ρημάτων:
Για να σχηματίσουμε τον παρατατικό των βαρύτονων ρημάτων, προσθέτουμε στο χρονικό θέμα του ενεστώτα τις καταλήξεις του παρατατικού, δηλαδή, για το ρήμα λύω παίρνουμε το θέμα λυ- και προσθέτουμε τις καταλήξεις του παρατατικού:
ἔ-λυ-ον έ-δίδακ-ον
ἔ-λυ-ες ἐ-δίδασκ-ες
ἔ-λυ-ε ἐ-δίδασκ-ε
ἐ-λύ-ομεν ἐ-διδάσκ-ομεν
ἐ-λύ-ετε έ-διδάσκ-ετε
ἔ-λυ-ον έ-δίδασκ-ον
Δραστηριότητες
Κλίση Παρατατικού Ρήματος Εἰμί
Το ρήμα ἐιμί δεν κλίνεται όπως τα άλλα ρήματα αλλά ακολουθεί ιδιόμορφη κλίση:
ἦ και ἦν
ἦσθα
ἦν
ἦμεν
ἦτε ή ἦστε
ἦσαν
Το ρήμα ἐιμί δεν κλίνεται όπως τα άλλα ρήματα αλλά ακολουθεί ιδιόμορφη κλίση:
ἦ και ἦν
ἦσθα
ἦν
ἦμεν
ἦτε ή ἦστε
ἦσαν
Κλίση Αορίστου Ενεργητικής Φωνής Βαρύτονων Ρημάτων
Όπως και ο παρατατικός, ο αόριστος είναι παρελθοντικός χρόνος και χρειάζεται αύξηση. Για να σχηματίσουμε τον αόριστο χρησιμοποιούμε το θέμα έτσι όπως διαμορφώθηκε στον μέλλοντα, (δηλαδή με το χρονικό χαρακτήρα -σ- ή -ψ- ή -ξ-ανάμεσα στο θέμα και στην κατάληξη) και προσθέτουμε τις καταλήξεις του αόριστου. Οι καταλήξεις μοιάζουν με εκείνες της νέας ελληνικής.Προσοχή όμως στην κατάληξη του β' ενικού!
ἔ-λυ-σ-α ἐ-διδα-ξ-α
ἔ-λυ-σ-ας ἐ-δίδα-ξ-ας
ἔ-λυ-σ-ε ἐ-δίδα-ξ-ε
ἐ-λύ-σ-αμεν ἐ-διδά-ξ-αμεν
ἐ-λύ-σ-ατε ἐ-διδά-ξ-ατε
ἔ-λυ-σ-αν ἐ-δίδα-ξ-αν
Δραστηριότητες
Όπως και ο παρατατικός, ο αόριστος είναι παρελθοντικός χρόνος και χρειάζεται αύξηση. Για να σχηματίσουμε τον αόριστο χρησιμοποιούμε το θέμα έτσι όπως διαμορφώθηκε στον μέλλοντα, (δηλαδή με το χρονικό χαρακτήρα -σ- ή -ψ- ή -ξ-ανάμεσα στο θέμα και στην κατάληξη) και προσθέτουμε τις καταλήξεις του αόριστου. Οι καταλήξεις μοιάζουν με εκείνες της νέας ελληνικής.Προσοχή όμως στην κατάληξη του β' ενικού!
ἔ-λυ-σ-α ἐ-διδα-ξ-α
ἔ-λυ-σ-ας ἐ-δίδα-ξ-ας
ἔ-λυ-σ-ε ἐ-δίδα-ξ-ε
ἐ-λύ-σ-αμεν ἐ-διδά-ξ-αμεν
ἐ-λύ-σ-ατε ἐ-διδά-ξ-ατε
ἔ-λυ-σ-αν ἐ-δίδα-ξ-αν
Δραστηριότητες
- Μπορείτε να παρακολουθήσετε ένα σχετικό βίντεο για το σχηματισμό του παρατατικού βαρύτονων ρημάτων πατώντας ΕΔΩ.
- Ασκήσεις στην κλίση παρατατικού μπορείτε να βρείτε στους παρακάτω συνδέσμους: Άσκηση 1, Άσκηση 2, Άσκηση 3, Άσκηση 4, Άσκηση 5, Άσκηση 6.
- Επαναληπτικές ασκήσεις στην κλίση ενεστώτα, παρατατικού μέλλοντα και αορίστου θα βρείτε στους παρακάτω συνδέσμους: Άσκηση 1, Άσκηση 2, Άσκηση 3, Άσκηση 4.