Κυριάκος Χαραλαμπίδης: "Γλυκό του Κουταλιού"
Εισαγωγικά για το ποίημα (από τη wikipedia)
H Τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974:
Ήταν τουρκική στρατιωτική εισβολή στην Κυπριακή Δημοκρατία. Ξεκίνησε στις 20 Ιουλίου 1974, πέντε μέρες μετά το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου. Η Τουρκία υποστηρίζει πως η επιχείρηση αποτελεί ειρηνευτική επέμβαση νομιμοποιημένη από το άρθρο 4 της Συνθήκης Εγγυήσεων (συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου). Τόσο τα Ηνωμένα Έθνη όσο και το Συμβούλιο της Ευρώπης την αναφέρουν ως εισβολή. |
|
Το πραξικόπημα διατάχθηκε από την Χούντα των Αθηνών και πραγματοποιήθηκε από την κυπριακή Εθνική Φρουρά σε συνεργασία με την οργάνωση ΕΟΚΑ Β΄. Το πραξικόπημα ανέτρεψε τον πρόεδρο Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και στόχος του ήταν η ένωση του νησιού με την Ελλάδα. Ο τοποθετημένος από τους πραξικοπηματίες νέος Πρόεδρος, Νίκος Σαμψών, ανακήρυξε την Ελληνική Δημοκρατία της Κύπρου.
Στις 20 Ιουλίου, η Τουρκία εισέβαλε στο νησί, προφασιζόμενη το άρθρο 4 της Συνθήκης Εγγυήσεων. Οι τούρκικες δυνάμεις εντός τριών ημερών κατέλαβαν την Κερύνεια και την περιοχή γύρω από την πόλη. Στις 23 Ιουλίου κηρύχθηκε εκεχειρία και τόσο η Χούντα των Αθηνών όσο και η πραξικοπηματική κυβέρνηση της Κύπρου κατέρρευσαν. Ακολούθησαν δύο γύροι διαβουλεύσεων στη Γενεύη μεταξύ των εμπλεκόμενων χωρών, στις οποίες η Τουρκία ζητούσε ομοσπονδιακή λύση, ανταλλαγή πληθυσμού και το 34% των εδαφών της Κύπρου να ελέγχεται από τους Τουρκοκύπριους. Στις 14 Αυγούστου, οι συνομιλίες της Γενεύης κατέρρευσαν και η Τουρκία ξεκίνησε δεύτερη επιχείρηση («Αττίλας ΙΙ») κατά την οποία κατέλαβε το 36,2% του νησιού και εκτόπισε 120 χιλιάδες Κύπριους (άλλες 20 χιλιάδες παρέμειναν εγκλωβισμένοι), ενώ συνολικά σκοτώθηκαν περίπου 3 χιλιάδες Ελληνοκύπριοι.
Στις 20 Ιουλίου, η Τουρκία εισέβαλε στο νησί, προφασιζόμενη το άρθρο 4 της Συνθήκης Εγγυήσεων. Οι τούρκικες δυνάμεις εντός τριών ημερών κατέλαβαν την Κερύνεια και την περιοχή γύρω από την πόλη. Στις 23 Ιουλίου κηρύχθηκε εκεχειρία και τόσο η Χούντα των Αθηνών όσο και η πραξικοπηματική κυβέρνηση της Κύπρου κατέρρευσαν. Ακολούθησαν δύο γύροι διαβουλεύσεων στη Γενεύη μεταξύ των εμπλεκόμενων χωρών, στις οποίες η Τουρκία ζητούσε ομοσπονδιακή λύση, ανταλλαγή πληθυσμού και το 34% των εδαφών της Κύπρου να ελέγχεται από τους Τουρκοκύπριους. Στις 14 Αυγούστου, οι συνομιλίες της Γενεύης κατέρρευσαν και η Τουρκία ξεκίνησε δεύτερη επιχείρηση («Αττίλας ΙΙ») κατά την οποία κατέλαβε το 36,2% του νησιού και εκτόπισε 120 χιλιάδες Κύπριους (άλλες 20 χιλιάδες παρέμειναν εγκλωβισμένοι), ενώ συνολικά σκοτώθηκαν περίπου 3 χιλιάδες Ελληνοκύπριοι.
|
Γύρω στις 150.000 άνθρωποι (πάνω από το ένα τέταρτο του συνολικού πληθυσμού και το ένα τρίτο των Ελληνοκυπρίων) προσφυγοποιήθηκαν. Ένα χρόνο αργότερα, 60 000 περίπου Τουρκοκύπριοι, μετακινήθηκαν από τις ελεύθερες νότιες περιοχές, στις ελεγχόμενες από τις τουρκικές δυνάμεις βόρειες περιοχές. Το 1983, ανακηρύχθηκε η Τούρκικη Δημοκρατία Βόρειας Κύπρου, αναγνωρισμένη μόνο από την Τουρκία. Η διεθνής κοινότητα θεωρεί τα εδάφη της ΤΔΒΚ ως κατεχόμενη από τις τουρκικές δυνάμεις περιοχή της Δημοκρατίας της Κύπρου. Η κατοχή εξακολουθεί να θεωρείται παράνομη, ενώ οι συνομιλίες για λύση του Κυπριακού ζητήματος συνεχίζονται.
|
Κυριάκος Χαραλαμπίδης:
Ο Κ. Χαραλαμπίδης γεννήθηκε στην Αμμόχωστο το 1940, σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και παρακολούθησε μαθήματα θεάτρου. Εργάστηκε ως εκπαιδευτικός και μετά την τουρκική εισβολή μεταφέρθηκε στις ελεύθερες περιοχές του νησιού.Είναι πολιτικός-κοινωνικός ποιητής και έχει επηρεαστεί βαθιά από την κυπριακή τραγωδία, την οποία αποδίδει στα έργα του.
Θέματα του ποιήματος:
Ενότητες Κειμένου:
Λίγα λόγια για το ποίημα:
Ο ποιητής επιστρέφει επιστρέφει στην πατρίδα του μετά από χρόνια και επιθυμεί να δει το πατρικό του, για να ζωντανέψει τις μνήμες του παρελθόντος. Συναντά την νέα ιδιοκτήτρια του σπιτιού, μια μουσουλμάνα μεγάλη ηλικίας, η οποία τον κερνά γλυκό και φρούτα και του δίνει την άδεια να μπει στο εσωτερικό του σπιτιού.
Στην κρεβατοκάμαρα, ο ποιητής βλέπει το κάδρο με τη φωτογραφία της μητέρας του σε νεαρή ηλικία και ζητά να την πάρει μαζί του. Εκείνη τον πληροφορεί ότι την είχε κρατήσει επειδή πίστευε ότι ήταν μια ηθοποιός και του την δίνει. Ο ποιητής σκέφτεται να μην συνεχίσει τη συζήτηση, καθώς αντιλαμβάνεται τις διαφορές του με τη μουσουλμάνα και επειδή φοβάται για τις αντιδράσεις της.
Ήρωες του ποιήματος:
Ο αφηγητής: επιχειρεί με μια επίσκεψη στο πατρικό του σπίτι για να γνωρίσει τον εαυτό του και τις ρίζες του. Όταν αντικρίζει τη φωτογραφία της μητέρας του, η μνήμη του ζωντανεύει. Η συναισθηματική του κατάσταση είναι μπερδεμένη, καθώς κυμαίνεται από την ήπια συγκίνηση ως την καχυποψία. Υποτιμά την ένοικο του σπιτιού και συνεχώς εκφράζει μια νοσταλγία αλλά στο τέλος φαίνεται να απογοητεύεται από την ακύρωση του νόστου.
Η γυναίκα: είναι μια λαϊκή, απλοϊκή γυναίκα, η οποία υποδέχεται φιλόξενα τον αφηγητή. Αναγνωρίζει την ιδιότητα του επισκέπτη της και φαίνεται να τον συμπαθεί και να είναι καταδεκτική. Ωστόσο, μέσα της υπάρχει και καχυποψία, καθώς φαίνεται να είναι χαμηλού μορφωτικού επιπέδου, κοινωνικά και πολιτισμικά κατώτερη από την προηγούμενη ιδιοκτήτρια του σπιτιού.
Η γυναίκα της φωτογραφίας: είναι περιποιημένη και εκλεπτυσμένη, σε αντίθεση με τη μουσουλμάνα που είναι αφελής, ακαλλιέργητη και φορά μαντίλα, σύμφωνα με τα έθιμα των μουσουλμάνων. Η νόμιμη ιδιοκτήτρια του σπιτιού είναι η μητέρα του ποιητή.
Στιχουργική:
Το ποίημα αποτελείται από στροφές με λίγους στίχους, είναι γραμμένο σε ελεύθερο στίχο και δεν υπάρχει ομοιοκαταληξία.
Ύφος:
Σοβαρό, με δραματική χροιά, νοσταλγικό και κάποιες φορές ειρωνικό. Η αφήγηση είναι πρωτοπρόσωπη και εκφράζονται συναισθήματα, σκέψεις, και ενέργειες του ποιητή. Επίσης, αξιοποιούνται στοιχεία από την αρχαία ελληνική παράδοση και από τον τρωικό πόλεμο.
Γλώσσα:
Το ποίημα είναι γραμμένο στη δημοτική, με λέξεις και φράσεις της κυπριακής διαλέκτου και λόγιες λέξεις.
Ο Κ. Χαραλαμπίδης γεννήθηκε στην Αμμόχωστο το 1940, σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και παρακολούθησε μαθήματα θεάτρου. Εργάστηκε ως εκπαιδευτικός και μετά την τουρκική εισβολή μεταφέρθηκε στις ελεύθερες περιοχές του νησιού.Είναι πολιτικός-κοινωνικός ποιητής και έχει επηρεαστεί βαθιά από την κυπριακή τραγωδία, την οποία αποδίδει στα έργα του.
Θέματα του ποιήματος:
- Η αγάπη και η νοσταλγία της κατεχόμενης πατρίδας
- Το αίσθημα της αδικίας
- Η πολιτισμική διαφορά
Ενότητες Κειμένου:
- Στίχοι 1-14: Η υποδοχή από την καινούργια ιδιοκτήτρια του σπιτιού
- Στίχοι 15-36: Το εσωτερικό του σπιτιού και οι σκέψεις του ποιητή.
Λίγα λόγια για το ποίημα:
Ο ποιητής επιστρέφει επιστρέφει στην πατρίδα του μετά από χρόνια και επιθυμεί να δει το πατρικό του, για να ζωντανέψει τις μνήμες του παρελθόντος. Συναντά την νέα ιδιοκτήτρια του σπιτιού, μια μουσουλμάνα μεγάλη ηλικίας, η οποία τον κερνά γλυκό και φρούτα και του δίνει την άδεια να μπει στο εσωτερικό του σπιτιού.
Στην κρεβατοκάμαρα, ο ποιητής βλέπει το κάδρο με τη φωτογραφία της μητέρας του σε νεαρή ηλικία και ζητά να την πάρει μαζί του. Εκείνη τον πληροφορεί ότι την είχε κρατήσει επειδή πίστευε ότι ήταν μια ηθοποιός και του την δίνει. Ο ποιητής σκέφτεται να μην συνεχίσει τη συζήτηση, καθώς αντιλαμβάνεται τις διαφορές του με τη μουσουλμάνα και επειδή φοβάται για τις αντιδράσεις της.
Ήρωες του ποιήματος:
Ο αφηγητής: επιχειρεί με μια επίσκεψη στο πατρικό του σπίτι για να γνωρίσει τον εαυτό του και τις ρίζες του. Όταν αντικρίζει τη φωτογραφία της μητέρας του, η μνήμη του ζωντανεύει. Η συναισθηματική του κατάσταση είναι μπερδεμένη, καθώς κυμαίνεται από την ήπια συγκίνηση ως την καχυποψία. Υποτιμά την ένοικο του σπιτιού και συνεχώς εκφράζει μια νοσταλγία αλλά στο τέλος φαίνεται να απογοητεύεται από την ακύρωση του νόστου.
Η γυναίκα: είναι μια λαϊκή, απλοϊκή γυναίκα, η οποία υποδέχεται φιλόξενα τον αφηγητή. Αναγνωρίζει την ιδιότητα του επισκέπτη της και φαίνεται να τον συμπαθεί και να είναι καταδεκτική. Ωστόσο, μέσα της υπάρχει και καχυποψία, καθώς φαίνεται να είναι χαμηλού μορφωτικού επιπέδου, κοινωνικά και πολιτισμικά κατώτερη από την προηγούμενη ιδιοκτήτρια του σπιτιού.
Η γυναίκα της φωτογραφίας: είναι περιποιημένη και εκλεπτυσμένη, σε αντίθεση με τη μουσουλμάνα που είναι αφελής, ακαλλιέργητη και φορά μαντίλα, σύμφωνα με τα έθιμα των μουσουλμάνων. Η νόμιμη ιδιοκτήτρια του σπιτιού είναι η μητέρα του ποιητή.
Στιχουργική:
Το ποίημα αποτελείται από στροφές με λίγους στίχους, είναι γραμμένο σε ελεύθερο στίχο και δεν υπάρχει ομοιοκαταληξία.
Ύφος:
Σοβαρό, με δραματική χροιά, νοσταλγικό και κάποιες φορές ειρωνικό. Η αφήγηση είναι πρωτοπρόσωπη και εκφράζονται συναισθήματα, σκέψεις, και ενέργειες του ποιητή. Επίσης, αξιοποιούνται στοιχεία από την αρχαία ελληνική παράδοση και από τον τρωικό πόλεμο.
Γλώσσα:
Το ποίημα είναι γραμμένο στη δημοτική, με λέξεις και φράσεις της κυπριακής διαλέκτου και λόγιες λέξεις.
Δραστηριότητες:
- Μπορείτε να παρακολουθήσετε αναλυτικό ντοκιμαντέρ για την Τουρκική Εισβολή στην Κύπρο πατώντας ΕΔΩ.