Δημοτικά τραγούδια της ξενιτιάς
Το ελληνικό δημοτικό τραγούδι ως λογοτεχνικό είδος αντλεί το υλικό του από την προφορική λογοτεχνική παράδοση, δηλαδή αυτήν που αναπτύσσεται από την ανάγκη που έχει κάθε άτομο και γενικότερα κάθε λαός να εκφράσει τα συναισθηματικά του και ψυχικά φορτία, τα ιδανικά του, τους πόνους και τις χαρές του, ακόμη τις εντυπώσεις και τις σκέψεις του μέσα στην ευκολομνημόνευτη ποίηση.
Τα βασικά χαρακτηριστικά του δημοτικού τραγουδιού, με τα οποία και χαρακτηρίζεται ως τέτοιο συνοψίζονται στα ακόλουθα δέκα (wikipedia):
Το ελληνικό δημοτικό τραγούδι ανάλογα με το θέμα του διακρίνεται στα ακόλουθα βασικά είδη (wikipedia):
Τα βασικά χαρακτηριστικά του δημοτικού τραγουδιού, με τα οποία και χαρακτηρίζεται ως τέτοιο συνοψίζονται στα ακόλουθα δέκα (wikipedia):
- Η ανωνυμία του δημιουργού. Ο δημιουργός και συνθέτης του δημοτικού τραγουδιού παραμένει άγνωστος.
- Η απροσδιοριστία του ακριβούς τόπου προέλευσης. Μπορεί να είναι γνωστός ο τόπος αναφοράς, όχι όμως ο ακριβής τόπος σύνθεσης.
- Η απροσδιοριστία του ακριβούς χρόνου σύνθεσης. Μπορεί να είναι γνωστός ο χρόνος αναφοράς, όχι όμως ο ακριβής χρόνος σύνθεσης.
- Η λαϊκή έκφραση ακολουθώντας τοπικά ιδιώματα. Το δημοτικό τραγούδι αποδίδεται πάντα με το χρονικά τοπικό γλωσσικό ιδίωμα.
- Η απόδοση σε τραγούδι και όχι ποίημα. Το δημοτικό τραγούδι δεν απαγγέλλεται.
- Το ζωντανό ύφος και η ρεαλιστική περιγραφή, και τέλος
- Το χαρακτηριστικό μέτρο. Ο ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος (πολιτικός στίχος) κυριαρχεί απόλυτα. Η ομοιοκαταληξία σπανίζει, κάποιες φορές είναι συμπτωματική και είναι απαραίτητη μόνο στα λιανοτράγουδα.
Το ελληνικό δημοτικό τραγούδι ανάλογα με το θέμα του διακρίνεται στα ακόλουθα βασικά είδη (wikipedia):
Α "Θέλω να πα στην ξενιτιά"
Το δημοτικό τραγούδι αναφέρεται στη νοσταλγία του ξενιτεμένου για την πατρίδα του, στο φόβο του μην αρρωστήσει και στην ανάγκη να έχει δίπλα του μέλη της οικογένειάς του. Σε αυτό το δημοτικό τραγούδι κυριαρχούν:
Απόδοση νοηματική:
1η Ενότητα στίχοι 1-8: «Ο καημός του ξενιτεμένου και η επίκληση στην ξενιτιά» Εδώ αφηγείται ο ίδιος ο ξενιτεμένος ότι η ξενιτειά τον πλάνεψε και αντί για τριάντα μέρες τον κράτησε κοντά της τριάντα χρόνια, Στη συνέχεια παρακαλεί να μην του στείλει αρρώστια γιατί όλοι οι συγγενείς του είναι μακριά.
2η Ενότητα στίχοι 9-12: «Κορύφωση της νοσταλγίας και τελευταία επιθυμία του ξενιτεμένου». Σε αυτή την ενότητα φαίνεται να υπάρχει ένας άλλος αφηγητής, ο οποίος περιγράφει τη δραματική κατάσταση του αρρώστου ξενιτεμένου και τη νοσταλγία της πατρίδας του. Ο μετανάστης σε μια ξένης χώρα είναι αποδεκτός μόνο όταν είναι παραγωγικός, ενώ στην πατρίδα του και στην οικογένειά του είναι πάντα ευπρόσδεκτος ακόμα και άρρωστος. Η νοσταλγία αυτή κορυφώνεται με την τελευταία επιθυμία του ξενιτεμένου.
- Η πλάνη, η αρρώστα και ο θάνατος => ξενιτιά
- Νερό, φρούτα => οικογένεια, πραγματική ζωή, πατρίδα
Απόδοση νοηματική:
1η Ενότητα στίχοι 1-8: «Ο καημός του ξενιτεμένου και η επίκληση στην ξενιτιά» Εδώ αφηγείται ο ίδιος ο ξενιτεμένος ότι η ξενιτειά τον πλάνεψε και αντί για τριάντα μέρες τον κράτησε κοντά της τριάντα χρόνια, Στη συνέχεια παρακαλεί να μην του στείλει αρρώστια γιατί όλοι οι συγγενείς του είναι μακριά.
2η Ενότητα στίχοι 9-12: «Κορύφωση της νοσταλγίας και τελευταία επιθυμία του ξενιτεμένου». Σε αυτή την ενότητα φαίνεται να υπάρχει ένας άλλος αφηγητής, ο οποίος περιγράφει τη δραματική κατάσταση του αρρώστου ξενιτεμένου και τη νοσταλγία της πατρίδας του. Ο μετανάστης σε μια ξένης χώρα είναι αποδεκτός μόνο όταν είναι παραγωγικός, ενώ στην πατρίδα του και στην οικογένειά του είναι πάντα ευπρόσδεκτος ακόμα και άρρωστος. Η νοσταλγία αυτή κορυφώνεται με την τελευταία επιθυμία του ξενιτεμένου.
Χαρακτηρισμός προσώπου:
Ο ξενιτεμένος: Πρόκειται για έναν απλό, καθημερινό άνθρωπο, ο οποίος αναγκάστηκε, λόγω των οικονομικών δυσκολιών που αντιμετώπιζε στην πατρίδα τους, να εκπατριστεί. Αρχικά, σχεδίαζε να αναζητήσει την τύχη του στο εξωτερικό για τριάντα μέρες αλλά τελικά έζησε τριάντα χρόνια. Ο ξενιτεμένος απευθύνεται στην ξενιτιά και την παρακαλεί να μην του δώσει ασθένεια γιατί ο ασθενής έχει ανάγκη από φροντίδα και τρυφερότητα. Πράγματα τα οποία ο ξενιτεμένος φαίνεται να στερείται. Στο μυαλό του, όταν μιλά για φροντίδα, του έρχεται η μητέρα, η αδελφή του και οι ξαδέρφες του. Ωστόσο, η ξενιτιά δείχνει το σκληρό της πρόσωπο, δεν εισακούει την παράκλησή του και του στέλνει αρρώστια. Έτσι, το δράμα του ξενιτεμένου γίνεται πιο έντονο. Τις τελευταίες στιγμές της ζωής του, ο ξενιτεμένος εκφράζει την τελευταία του επιθυμία να γευτεί νερό και μήλα από τον τόπο του.
Στιχουργική: Το ποίημα είναι γραμμένο σε δεκαπεντασύλλαβο, χωρίς ομοιοκαταληξία.
Ύφος: Αφηγηματικό ύφος, συναισθηματικό (ο ξένος συνεχώς εκφράζει τα συναισθήματα της νοσταλγίας και της αγάπης για την πατρίδα του).
Γλώσσα: Το ποίημα είναι γραμμένο στη δημοτική, με λέξεις και ιδιωματισμούς της καθομιλουμένης.
Ο ξενιτεμένος: Πρόκειται για έναν απλό, καθημερινό άνθρωπο, ο οποίος αναγκάστηκε, λόγω των οικονομικών δυσκολιών που αντιμετώπιζε στην πατρίδα τους, να εκπατριστεί. Αρχικά, σχεδίαζε να αναζητήσει την τύχη του στο εξωτερικό για τριάντα μέρες αλλά τελικά έζησε τριάντα χρόνια. Ο ξενιτεμένος απευθύνεται στην ξενιτιά και την παρακαλεί να μην του δώσει ασθένεια γιατί ο ασθενής έχει ανάγκη από φροντίδα και τρυφερότητα. Πράγματα τα οποία ο ξενιτεμένος φαίνεται να στερείται. Στο μυαλό του, όταν μιλά για φροντίδα, του έρχεται η μητέρα, η αδελφή του και οι ξαδέρφες του. Ωστόσο, η ξενιτιά δείχνει το σκληρό της πρόσωπο, δεν εισακούει την παράκλησή του και του στέλνει αρρώστια. Έτσι, το δράμα του ξενιτεμένου γίνεται πιο έντονο. Τις τελευταίες στιγμές της ζωής του, ο ξενιτεμένος εκφράζει την τελευταία του επιθυμία να γευτεί νερό και μήλα από τον τόπο του.
Στιχουργική: Το ποίημα είναι γραμμένο σε δεκαπεντασύλλαβο, χωρίς ομοιοκαταληξία.
Ύφος: Αφηγηματικό ύφος, συναισθηματικό (ο ξένος συνεχώς εκφράζει τα συναισθήματα της νοσταλγίας και της αγάπης για την πατρίδα του).
Γλώσσα: Το ποίημα είναι γραμμένο στη δημοτική, με λέξεις και ιδιωματισμούς της καθομιλουμένης.
Β. "Ξενιτεμένο μου πουλί"
Η γυναίκα του ξενιτεμένου εκφράζει τη θλίψη της για τον αποχωρισμό από τον άντρα της. Εκφράζει τον καημό της για την αδυναμία της να επικοινωνήσει μαζί του και να του δείξει την αγάπη της. Νιώθει εγκατάλειψη και μοναξιά καθώς βλέπει τις άλλες γυναίκες να ζουν με τους συζύγους και τα παιδιά τους.
Νοηματική Απόδοση
1η Ενότητα στίχοι 1-8 «Ο καημός της γυναίκας και η αδυναμία της να επικοινωνήσει με τον άντρα της»
Η γυναίκα αδυνατεί να επικοινωνήσει με τον αγαπημένο της και να του προσφέρει δείγματα της αγάπης της εξαιτίας της απόστασης. Γι αυτό είναι θλιμμένη. Σε αυτή την ενότητα δεν διαφαίνεται καθαρά η σχέση της γυναίκας που «μιλά» στο ποίημα με τον ξενιτεμένο: θα μπορούσε να είναι είτε μητέρα είτε σύζυγος.
2η Ενότητα στίχοι 9-14 «Η ψυχική κατάσταση της γυναίκας»
Περιγράφονται να συναισθήματα της γυναίκας, η οποία βιώνει απόλυτη μοναξιά και στερείται τις χαρές της ζωής που απολαμβάνουν οι υπόλοιπες γυναίκες. Μπαίνοντας στο σπίτι της ξεσπά και αφήνει να φανεί ο πόνος και η θλίψη της. Σε αυτή την ενότητα φαίνεται καθαρά ότι η γυναίκα είναι σύζυγος του ξενιτεμένου.
Νοηματική Απόδοση
1η Ενότητα στίχοι 1-8 «Ο καημός της γυναίκας και η αδυναμία της να επικοινωνήσει με τον άντρα της»
Η γυναίκα αδυνατεί να επικοινωνήσει με τον αγαπημένο της και να του προσφέρει δείγματα της αγάπης της εξαιτίας της απόστασης. Γι αυτό είναι θλιμμένη. Σε αυτή την ενότητα δεν διαφαίνεται καθαρά η σχέση της γυναίκας που «μιλά» στο ποίημα με τον ξενιτεμένο: θα μπορούσε να είναι είτε μητέρα είτε σύζυγος.
2η Ενότητα στίχοι 9-14 «Η ψυχική κατάσταση της γυναίκας»
Περιγράφονται να συναισθήματα της γυναίκας, η οποία βιώνει απόλυτη μοναξιά και στερείται τις χαρές της ζωής που απολαμβάνουν οι υπόλοιπες γυναίκες. Μπαίνοντας στο σπίτι της ξεσπά και αφήνει να φανεί ο πόνος και η θλίψη της. Σε αυτή την ενότητα φαίνεται καθαρά ότι η γυναίκα είναι σύζυγος του ξενιτεμένου.
Χαρακτηρισμός προσώπων
Η σύζυγος του ξενιτεμένου: Πρόκειται για μια γυναίκα της οποίας ο σύζυγος μετανάστευσε στο εξωτερικό προτού αποκτήσουν παιδιά. Φαίνεται να βρίσκεται σε πλήρες αδιέξοδο και απελπισία καθώς δεν μπορεί να επικοινωνήσει με τον άντρα της και να του αποδείξει την αγάπη της. Ζει μέσα στον πόνο και τη θλίψη, την απομόνωση και δεν φαίνεται να έχει κανένα ενδιαφέρον για τη ζωή. Όταν προσπαθεί να επικοινωνήσει με τον έξω κόσμο, ανοίγοντας το παράθυρο του σπιτιού της, πληγώνεται περισσότερο καθώς δεν αντέχει να βλέπει τις άλλες γυναίκες να απολαμβάνουν τη θαλπωρή της οικογενειακής ζωής. Στιχουργική: Το ποίημα είναι γραμμένο σε δεκαπεντασύλλαβο, χωρίς ομοιοκαταληξία εκτός από τους δύο τελευταίους στίχους. Ύφος: Η λυρική περιγραφή των συναισθημάτων και τα άστοχα ερωτήματα δίνουν στο ποίημα ζωντάνια, αμεσότητα και γρήγορη εξέλιξη στην αφήγησης. Γλώσσα: Το ποίημα είναι γραμμένο στη δημοτική, με απλές λέξεις: λίγα επίθετα, πολλά ρήματα. Η απλή γλώσσα δείχνει την μοναξιά της γυναίκας. |
|
Προσφυγικό ζήτημα:
Η Ανταλλαγή πληθυσμών του 1923 μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας (τουρκικά: Mübadele) βασίστηκε στην θρησκευτική ταυτότητα, και περιελάμβανε τους Έλληνες ορθόδοξους χριστιανούς πολίτες της Τουρκίας, και τους Μουσουλμάνους πολίτες της Ελλάδας. Ήταν υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών μεγάλης κλίμακας, ή αλλιώς, συμφωνημένη αμοιβαία εκτόπιση. Η μοναδική στην παγκόσμια ιστορία που υπαγορευόταν από διακρατική σύμβαση.
(απόσπασμα από wikipedia) |
|
|
Η Σύμβαση Περί ανταλλαγής των Ελληνικών και Τουρκικών πληθυσμών υπογράφηκε στην Λωζάνη της Ελβετίας στις 30 Ιανουαρίου 1923, έξι μήνες πριν να συνομολογηθεί η Συνθήκη της Λωζάνης από εκπροσώπους των κυβερνήσεων του Βασιλείου της Ελλάδας και της Τουρκίας (της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης) και συγκεκριμένα εκ μέρους της Ελλάδας από τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Αφορούσε περίπου 2 εκατομμύρια άτομα (περίπου 1,5 εκατομμύριο Έλληνες της Ανατολίας, και 500.000 Μουσουλμάνους στην Ελλάδα), το μεγαλύτερο μέρος των οποίων έγιναν πρόσφυγες, χάνοντας de jure την υπηκοότητα της χώρας που άφηναν πίσω.
(απόσπασμα από wikipedia) |
(απόσπασμα από Wikipedia)
Η γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου είναι όρος που αναφέρεται ευρέως για σφαγές και εκτοπισμούς εναντίον Ελληνικών πληθυσμών στην περιοχή του Πόντου που πραγματοποιήθηκαν από το κίνημα των Νεότουρκων κατά την περίοδο 1914-1923 και που, σύμφωνα με την Ελληνική εθνική θέση, αποτελούν γενοκτονία η οποία θα πρέπει να αναγνωριστεί διεθνώς αλλά και από την ίδια την Τουρκία.. |
|
|
Οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν για αυτές τις πράξεις των Νεότουρκων ήταν η εκτόπιση, η εξάντληση από έκθεση σε κακουχίες, τα βασανιστήρια, η πείνα και η δίψα, οι πορείες θανάτου στην έρημο και συχνότατα οι εν ψυχρώ δολοφονίες ή εκτελέσεις.. Ο αριθμός των θυμάτων σύμφωνα με τις περισσότερες Ελληνικές, αλλά και κάποιες ξένες, πηγές υπολογίζεται σε πάνω από 300.000 (το Κεντρικό Συμβούλιο Ποντίων στη Μαύρη Βίβλο του κάνει αναφορά σε 353.000 θύματα). Υπάρχουν ωστόσο και άλλες μεμονωμένες πηγές που κατεβάζουν τα θύματα σε περίπου 100 ως 150 χιλιάδες άτομα. Οι επιζώντες κατέφυγαν στον Άνω Πόντο (στην ΕΣΣΔ) και μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή το 1922, στην Ελλάδα.
|
Δραστηριότητες:
- «Αγαπητή μητέρα, είμαι ο γιος σου». Η συγκινητική αποκάλυψη ενός «τούρκου» συνταγματάρχη στην Πόντια που αναζήτησε το σπίτι της στη Ριζούντα, μετά τον ξεριζωμό... Διαβάστε όλο το άρθρο πατώντας ΕΔΩ.
- «Πώς ο προπάππους μου επέζησε από τα τάγματα θανάτου των Τούρκων». Φωτογραφικό ντοκουμέντο από την εξόντωση των Ελλήνων του Πόντου και της Μικρασίας... Διαβάστε όλο το άρθρο πατώντας ΕΔΩ.
- Τα τάγματα εργασίας των Τούρκων που οδήγησαν στο θάνατο 250 χιλιάδες Έλληνες. Τα εφιαλτικά Αμελέ Ταμπουρού (βίντεο)...Διαβάστε όλο το άρθρο και δείτε το σχετικό βίντεο πατὠντας ΕΔΩ.